Patrioci (twarda)

Pamiętam lekcje historii, w czasie których nauczycielka opowiadała nam o założeniach komunizmu, jego ideologach i reprezentowanych przez nich głównych nurtach. Jako ?rocznik orwellowski? miałam jakieś pojęcie o tym, czym komunizm tak naprawdę jest, jednak z wczesnego dzieciństwa pamiętałam głównie kartki, które ojciec przynosił do domu, a mama wymieniała na co się dało, białego Fiata 126p z bagażnikiem na dachu oraz ?Akademię Pana Kleksa? i ukochany ?Plastusiowy pamiętnik?. Moje dorastanie to okres przemian, który nastąpił po Okrągłym Stole. Moja dorosłość to już tylko obserwacja pogrążającej się w chaosie sceny politycznej. Z tym większym zainteresowaniem sięgam po lektury, które wnoszą do mojego świata wiedzę na temat przeszłości. Bardzo często piszę o tym, że poznawanie choćby zalążków historii z kart powieści jest dla mnie najlepszym sposobem na zdobywanie wiedzy. Szczególnie interesujące wydają się historie tworzone przez autorów, którzy ? wskutek własnej wielokulturowości ? pozwalają nam ?wyczytać świat?. To przekonanie towarzyszyło mi podczas lektury ?Patriotów? Sany Krasikov.

Pisarka urodziła się na Ukrainie (w rodzinie z żydowskimi korzeniami), wychowała w Gruzji, by w końcu ? wraz z rodzicami ? wyemigrować do Stanów Zjednoczonych. Z tej mieszanki wyszła bardzo dobra historia o dość przewrotnym tytule.

?Patrioci? to trzypokoleniowa saga, której akcja, niczym wahadło, prowadzi nas z jednej epoki do drugiej. Nasza podróż w czasie zaczyna się w latach trzydziestych XX wieku, kiedy to młoda Florence Fein, która buntując się przeciwko amerykańskiemu kapitalizmowi, uwiedziona przez komunizm postanawia wyjechać z Brooklinu do Moskwy w nadziei na lepsze życie w postaci dobrej pracy, wielkiej miłości i całkowitej swobody. Tymczasem okazuje się, że w tym cudownym kraju, jakim miał być Związek Radziecki, nie czeka na nią nic poza ciągłą walką o życie swoje i bliskich. Powrót? Nie ma na to szans. Amerykanka żydowskiego pochodzenia dla stalinowskich władz to cenny łup. W dodatku jako ekspata przez swój ojczysty kraj zostaje uznana za swego rodzaju zdrajcę i, po odebraniu jej amerykańskiego paszportu przez radzieckie władze, nie ma już żadnego dokumentu poświadczającego pochodzenie. Nie mając żadnej perspektywy, zostaje w kraju, wychodzi za mąż i rodzi syna. Wahadło czasu przemierza przez zimną wojnę oraz upadek ZSRR aż do współczesności, kiedy to mały chłopiec z prologu powieści jest już starszym mężczyzną, uznanym pracownikiem przemysłu naftowego. To Julian, syn Florence. Mieszka w Stanach Zjednoczonych i próbuje wyciągnąć z Rosji swojego syna, Lenny?ego, który ? pod wpływem nieżyjącej już babci ? postanowił robić karierę w znienawidzonym przez ojca kraju. Gdy Julian wyjeżdża do Moskwy w celach służbowych, zostaje uwikłany w sprawę, której ofiarą pada nie kto inny, jak właśnie Lenny.

Ta wielowątkowa historia wciąga od pierwszych stron. Jest w niej wszystko, czego można oczekiwać od dobrej książki. Warunkiem jest pewien dystans i niepoddawanie się iluzji, że to książka historyczna. Moim zdaniem Krasikov stworzyła naprawdę piękną powieść, bardzo aktualną i pełną emocji. Jak mogłoby być inaczej, skoro rzecz dotyczy narodowej tożsamości wśród emigrantów? Jak można by było nazwać tę książkę byle jaką, skoro mamy w niej wszystko ? nadzieję, strach, bohaterstwo, odwagę, dobro i zło? Czy można uważać Florence za kobietę jakich wiele? Być może można, kwestia doświadczeń. Dla mnie do końca pozostała zagadką. Próbowałam zrozumieć tę enigmatyczną postać, ale ciągle mi coś umykało, a gdy wydawało się, że już chwytam jakiś ślad ? uciekał mi sprzed oczu. Zafascynowanych Wielkim Bratem (skoro już padła wzmianka o Orwellu) było bardzo wielu. Krasikov, tworząc postać Florence, pozwala nam zdecydować, ile warte było to zauroczenie. Przesłuchiwania, aresztowania, gułag ? czy to mało? Fein trwa przy swoim. To właśnie próbuje zrozumieć Julian i z tym mierzą się czytelnicy. Podróż mężczyzny do współczesnej Rosji pokazuje nam, jak niewiele zmieniło się w systemie politycznym tego kraju. Pod przykrywką nowoczesności i otwarcia na świat wciąż załatwia się tam sprawy szantażem, zastraszaniem i machlojkami.

Trochę zabrakło mi w tej historii jednej bolesnej prawdy ? mając wiedzy o tym, jak wyglądały przesłuchania i jakie obowiązywały metody w ?łamaniu? podejrzanych o kolaborację, spotkania Florence z towarzyszem Subotinem wydawały się niemalże potajemną schadzką zakochanych. Tak, wiem, przesadzam. Wszystko po to, by zaznaczyć, jak bardzo ten fakt zaburzał mi odbiór niektórych fragmentów książki. Być może tego typu niedociągnięć jest więcej, moja wiedza na temat stalinowskiej Rosji nie sięga na tyle daleko, bym mogła je zwinnie punktować, jednak ? mimo ewentualnych potknięć ? uważam tę książkę za jedną z najciekawszych, jakie przeczytałam w tym roku. I choć gabaryty nieco odstraszają, to mogę Wam zagwarantować, że ta powieść jest na tyle porywająca, że dłuższe delektowanie się nią działa tylko i wyłącznie na korzyść. Książki i czytelnika. Polecam.

Rok 1932.

Młoda Amerykanka Florence Fein postanawia wyjechać do ZSRR. Liczy, że właśnie tam odnajdzie wreszcie sens życia, który utraciła. Myślała, że znajdzie szczęście u boku Siergieja, którego poznała podczas swojej pracy. Jednak spotyka ją bolesny zawód. Mimo to postanawia zostać i walczyć o swoje marzenia. Niestety nie wszystko idzie zgodnie z planem, jej życie wcale nie wygląda tak, jak to sobie wyobrażała. Mija kilkanaście lat od jej przyjazdu do ZSRR, a ona wraz z mężem pracuje dla radzieckiej propagandy. Florence znalazła się w pułapce. Nie może wrócić do swojego kraju, nie może zerwać swoich powiązań z Rosjanami.

Julian jest synem Florence. Mężczyzna pracuje dla koncernu naftowo-gazowego, co zobowiązuje go do biznesowych wyjazdów do Moskwy. Korzystając z okazji chce dowiedzieć się czegoś o przeszłości swojej matki, która tak bardzo unika mówienia o tych czasach. Jak wpłynie na niego to co odkryje?



Sana Krasikov miała naprawdę świetny pomysł na ciekawą i niesamowitą historię. Niestety nie poszło jej tak dobrze z wykonaniem swojego zamysłu. ?Patrioci? nie są lekką lekturą. Treść jest ciężka i dość nużąca. Pojawia się wiele zaskakujących wątków i szokujących sytuacji, jednak zostały one przedstawione w porywający sposób. Liczyłam, że podczas jej czytania nie będę w stanie odciągnąć się od lektury. Niestety przeliczyłam się. Myślę, że tym ukierunkowaniem na trzymającą w napięciu historię nie jestem w stanie jej docenić. To raczej spokojna książka dla osób, które lubią dawkować sobie lekturę.

"Próby uniknięcia pisanego nam losu prowadzą prosto ku przeznaczeniu."

Wspaniała przygoda czytelnicza, doskonale się w niej odnalazłam, zrobiła na mnie spore wrażenie. Zagłębianie się w takie powieści to przyjemność i satysfakcja. Mocno rozbudowana saga, która ujmuje lekką, płynną i sugestywną narracją, realistycznie odmalowanym klimatem rosyjskiej i amerykańskiej historii, złożonymi i zmiennymi relacjami między dwoma supermocarstwami, na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i społecznej. Fabuła obejmuje okres od tysiąc dziewięćset trzydziestego drugiego do dwa tysiące ósmego roku. Podążamy słodką i gorzką ścieżką ludzkich losów, naprzemiennie odkrywamy kierunki przeznaczenia trzech pokoleń, wyłapujemy punkty styczne, powielane pragnienia, marzenia i ambicje, a także różnorodność w spojrzeniu na świat i określaniu własnej tożsamości.

Rosja i Stany Zjednoczone, wspaniale przedstawione zderzenie dwóch światów, odmiennych mentalności, ustroju i postępu. Jedni wodzeni naiwnością, bezkrytycyzmem, infantylnością i idealistycznym podejściem, uciekają z wolnego amerykańskiego kraju do okrutnej i bezdusznej epoki stalinowskiej, a drudzy za wszelką cenę próbują się z niej wydostać, marząc o swobodzie, niezależności i samostanowieniu. Florence, pomimo sprzeciwu rodziców, zastrzeżeń bliskich i przyjaciół, decyduje się podążać za ideowym wyborem, dążeniem do prawdziwej równości społecznej i gorącym romantycznym uczuciem, aż do Magnitogorska. Długo nie potrafiłam jej zrozumieć, dostrzec coś więcej niż egoistyczną postawę, bezrefleksyjne trwanie w młodzieńczych przekonaniach, zupełny brak przewidywania, zwłaszcza w aspekcie moskiewskiego wichru niebezpieczeństwa i w kontraście do szczęśliwych spokojnych nowojorskich wspomnień. A jednak i tak nie mogłam oderwać się od wyśmienicie wykreowanej głównej postaci.

Grzechy przechodzące z pokolenia na pokolenie, desygnujące do takich a nie innych postaw, wspólny mianownik poszukiwań, magnetyczne przyciąganie przez te same lub podobne elementy. Widać to, kiedy spojrzy się na Juliana, syna Florence, i Lennego, jej wnuka. Także ci bohaterowie, choć często się z nimi nie zgadzamy to jednak wydają się wyraziści i przekonujący. Autorka umiejętnie różnicuje narrację w zależności od tego, czy przemawia męski czy żeński głos, uwzględnia doświadczenia, profile i osobowości, wypełnia ich światopoglądem, widzeniem i myślami. Wymownie udaje się przekazać, że wpadając w tryby systemu nie jest praktycznie możliwym wydostać się z niego, ponura rzeczywistość dogania wizje i złudzenia w najmniej spodziewanej odsłonie, kiedy człowiek najbardziej narażony jest na krzywdę, cierpienie, niesprawiedliwość, strach, upokorzenie, niewolniczą uległość i wszechogarniającą obojętność.

Obserwujemy znaczące przekształcenia Stanów Zjednoczonych i transformację ustrojową Rosji. Echa zawieruchy wojennej, wielki kryzys, ruch wyzwolenia kobiet, filtrowanie informacji, nadrzędność celów narodowych nad racjami jednostki, ale też stwarzanie warunków do rozwoju gospodarki, kultury i szkolnictwa. A po drugiej stronie oceanu, stalinowski kult, natarczywa propaganda, wielka czystka, znikanie ludzi, mordowanie przeciwników politycznych, rekwirowanie mienia, kolektywizacja rolnictwa, przerośnięte przemysłowe ambicje, podkradanie zdobyczy rewolucji technicznej. Na tym tle kotłujące się losy zwykłych ludzi, ukazane ze zrozumieniem historycznych uwarunkowań, koniecznością kształtowania własnej tożsamości, wystawianie na próbę siły patriotycznych wartości, ich korelacja z moralnymi aspektami i indywidualnym życiowym biegiem spraw. Powieść zdecydowanie warto uwzględnić w planach czytelniczych.

bookendorfina.pl