Państwo teoretyczne

jaki się dokonał przez 8 lat rządów PO, dał silny impuls żądaniom pokonania ubóstwa w szybkim tempie i wyrównania dochodów. Nie doceniliśmy tej siły, wciąż mając w pamięci kryzys z 2008 roku - strach przed ,,byciem drugą Grecją" odebrał zdolności rozpoznania realiów społecznych. Listę można by ciągnąć, lecz nie w tym rzecz. Wreszcie, na sam koniec zabrakło Donalda Tuska. Kogoś, kto potrafił łączyć wodę z ogniem, iść zawsze środkową ścieżką. Tą ścieżką prowadzić ostrożnie Polskę. I umiał jak nikt inny rozmawiać z Polakami. Po odejściu z polityki w setkach rozmów słuchałem o niedomaganiu państwa, jego zaniechaniach, słabościach i bezradności wobec czasami kluczowych dla nas spraw. Te diagnozy nie dotyczyły wyłącznie PiS-u czy PO, były opowieściami o państwie, które nie działa tak, jak powinno. My Polacy mamy problem z państwem. Wciąż często traktujemy je jako obcy twór. 123 lata zaborów i 40 lat komunizmu odcisnęły swoje piętno. Od państwa oczekujemy wiele, ale świetnie radzimy sobie obok niego. Jest nasze, ale równocześnie nie poświęcamy mu żadnej uwagi, nierzadko czujemy gniew, kiedy czegoś od nas wymaga (podatki, reguły prawne). Czasami państwo jest jak złota rybka z dowcipu: kiedy już dała, co chcieliśmy, mówimy: ,,Daj jeszcze pół i wynocha" (oryginalnie pada tu mocniejsze słowo). Tymczasem Polska nie leży na zachód od Irlandii, tylko na uskoku tektonicznym między Wschodem i Zachodem, ma za sąsiada agresywne i nieobliczalne nuklearne mocarstwo, a po drugiej stronie popadający w coraz większe kłopoty i rozpadający się świat Zachodu. W tej sytuacji bez troski o państwo nasze szanse będą maleć, a nie rosnąć. Ale najgorsze, że akceptujemy jego niedomogi bez korekty i dla świętego spokoju dajemy się okłamywać, że jest silne, zwarte i gotowe. Tymczasem nasze codzienne doświadczenie podpowiada co innego: polskie państwo jest dalekie i słabe. Tak uważałem wtedy, gdy zostałem nagrany, wypowiadając słowa o państwie teoretycznym, tak uważam i teraz, kiedy widzę, co się dzieje wokół nas. Ściągnąłem na siebie potępienie za wypowiedziane wówczas słowa. Ale ta wściekłość polityków różnej maści jest podszyta strachem przed prawdą. Państwo teoretyczne istnieje nadal. PiS nie położył temu kresu, najwyżej opakował słabości w sreberko propagandy. Udajemy przed sobą i pozwalamy sobie wmówić, że wszystko jest w porządku. Będzie tak do pierwszego poważnego kryzysu. I można by to zgonić na obecną władzę, bo też daje ku temu rozliczne i poważne powody, ale byłoby to dodawaniem do kłamstwa kolejnej nieprawdy. Źródeł tych słabości można się doszukiwać znacznie wcześniej i nie tylko PiS za nie odpowiada. Przyczyny niedomagań państwa nie poddają się tak łatwo czysto partyjnym rozróżnieniom. Póki nie zrozumiemy, że to nie PiS odpowiada za całe zło w Polsce, i że Platforma Obywatelska nie jest sprawcą ,,upadku Polski", nigdy nie znajdziemy lekarstwa na słabość naszego państwa. Tylko przekroczenie tych podziałów daje szansę na naprawę. Co nie oznacza, że nie mam swoich sympatii czy antypatii politycznych. Nie zamierzam ich zresztą ukrywać. Ta książka jest próbą opowiedzenia państwa teoretycznego w sposób w miarę systematyczny, ale poprzez wybrane przykłady dotykające różnych sfer życia. Z perspektywy kogoś, kto był w jego centrum i na jego politycznym dnie. Dlatego chcę zrobić to, na co inni nie mogą się zdobyć, zajęci partyjnymi igrzyskami. Ja takich ograniczeń już nie mam. Nie siedzę w żadnym partyjnym rydwanie, nie ryzykuję upadku. To nie znaczy, że uważam siebie za jedynego sprawiedliwego w Sodomie. Najwyżej jestem kimś, kogo polityka szczególnie doświadczyła i bogatszy o to doświadczenie - swoje i innych - chcę się nim podzielić. W tej książce korzystam z wielu głosów, uwag i publikacji ludzi myślących podobnie. Chcę pokazać problemy Polski z różnych perspektyw: spraw najważniejszych, które kojarzymy z państwem, i tych codziennych, wydawałoby się niemających z nim nic wspólnego: polskiej wsi i ministerstw w Warszawie, rzeczy oczywistych oraz tych, których nie zawsze jesteśmy świadomi. Chcę opowiedzieć Polskę taką, jaka mnie boli, o którą się martwię. Bo idzie zły czas. I pora to zobaczyć. Przypisy 1 W. Czuchnowski, Kulisy afery taśmowej: jak Falenta przyszedł do PiS-u i zaoferował podsłuchy, ,,Gazeta Wyborcza" (wydanie internetowe), 21 sierpnia 2018, <,75398,23806905,>. 2 W. Czuchnowski, Kelnerzy od nielegalnych nagrań zeznają: Falenta chciał odpalić Sienkiewicza i rząd, ,,Gazeta Wyborcza" (wydanie internetowe), 13 marca 2015, <,76842,17563036,>. 3 P. Nisztor, Jak rozpętałem aferę taśmową, Warszawa 2014, s. 27. 4 T. Piątek, Macierewicz i jego tajemnice, Warszawa 2017. 5 G. Rzeczkowski, Rosyjski ślad na taśmach, ,,Polityka", nr 36, 2018.