Niewola i dola Adama Poremby

Opis produktu:

Pasjonująca historia Adama Poremby, stolarza, artysty kąkolowej dębiny.
Pierwsza wojna światowa, niewola rosyjska, odzyskanie niepodległości, Ameryka i Miasteczko. Żona i kochanka, miłość i zdrada, ucieczka o świcie i powrót. Hollywoodzka intryga, zaskakujące zwroty akcji, emocje, zmysły, napięcie... i śmierć.

`W swojej twórczości Marian Pankowski wielokrotnie powraca do idei, że II wojna stanowiła punkt zwrotny XX wieku. To był moment kompromitacji wszystkich wiar, przekonań i ideologii. I tylko ciało wyszło z tej opresji cało.
Ciało było bowiem ostatecznym - choć nie zawsze jawnym - celem wojennych, obozowych czy totalitarnych działań. Wszystko, co w pierwszej połowie XX wieku próbowano zrobić, można tłumaczyć jako próbę wpisania zbiorowego ciała społecznego w porządek jakiejś idei.
(...) Pankowski pozostaje wierny swojej intuicji, lecz tym razem cofa się do czasów I wojny światowej. Akcja jego powieści dzieje się na obszarze Galicji - w Miasteczku, które jest bardziej typowe niż konkretne. Zdolny stolarz, Adam Poręba, tuż przed I wojną poślubia córkę miejscowego rachmistrza. Ich małżeńską sielankę przerywa mobilizacja; Adam, nie powąchawszy prochu, trafia do rosyjskiej niewoli, gdzie - trochę pod przymusem, a trochę z własnej woli - zostaje kochankiem administratorki obozu jenieckiego; jego żona, Katarzyna, ma romans z Iwaszką, czeladnikiem stolarskim, potem zaś, wobec braku sygnału od męża, przeprowadza rozwód i poślubia kochanka. Kiedy kilka lat po zakończeniu wojny Adam wreszcie daje znak życia, Katarzyna decyduje się z nowym mężem wyjechać do Ameryki. Adam wraca do Miasteczka i pogrąża się w melancholii; jeszcze przeżywa krótki romans z Zosią, która przychodzi pomagać mu w obejściu, ale powoli gaśnie w nim życie. Któregoś dnia umiera, siedząc w fotelu przed ogniem i słysząc, jak wzywa go do siebie rosyjska kochanka.
O czym jest właściwie ta opowieść? Na pewno nie jest rewizją historii. Dzieje początku XX wieku zostały tu potraktowane prześmiewczo i instrumentalnie. To, co najbardziej interesowało Pankowskiego, da się chyba określić jako ujęcie historii zbiorowej poprzez przygody ciała. O czym jest zatem "Dola i niewola"? O tym chyba, że ciało chce więcej. Chce nie tylko przyjemności, ciepła drugiego ciała, lecz także równoczesności panowania i uległości, powagi i zabawy, walki i rytuału. Takie ciało przemienia pojęcia "naród", "państwo", "Polak", "Ukrainiec" na doznania rozkoszy. Człowiek - jak sugeruje powiastka Pankowskiego - to tylko ciało miotane pragnieniami, a tożsamość narodowa to tylko składnik erotycznych marzeń.
Tak oto przy użyciu języka erotyki Pankowski wywraca historię do góry nogami.`
Przemysław Czapliński


Marian Pankowski (ur. 1919) - poeta, prozaik, dramatopisarz, krytyk literacki, historyk literatury, tłumacz, emerytowany profesor Université Libre w Brukseli.