Neurolożka

i podzielony jest głęboką bruzdą na dwie półkule: lewą i prawą. Każda półkula ma cztery płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny. Trzymając w rękach mózg, patrzę na jego płaty czołowe, największe. Te obszary kory mózgowej, górnej powłoki mózgu, odpowiadają za większą część świadomej egzystencji naszego gatunku, od doznań zmysłowych po najskrytsze myśli i fantazje. Płaty czołowe fascynują mnie najbardziej, podobnie jak fascynują większość neuronaukowców. Główne obszary ludzkiego mózgu[10] Płaty czołowe, lewy i prawy, rozciągają się od podstawy czoła tuż nad oczami aż po szczyt czaszki. Podobnie jak pozostałe płaty, otulają bardziej prymitywne, głębiej ulokowane części mózgu. Patrzę na korę czołową, szczytową przednią część płata czołowego znajdującą się mniej więcej na granicy włosów. Rozległa, pełna fałd i bruzd, jest najmłodszą i najlepiej wykształconą częścią ludzkiego mózgu. Decyduje o tym, kim jest człowiek: myślącą, zapamiętującą, rozwiązującą problemy istotą zdolną do wydawania ocen i podejmowania decyzji. Kora przedczołowa, przednia część kory czołowej, ulokowana jest tuż za czołem. Jest stosunkowo mała, ale prawdopodobnie najważniejsza dla naszego zdrowia psychicznego, gdyż kontroluje tzw. funkcje wykonawcze - najbardziej skomplikowane zadania poznawcze, takie jak zdolność rozróżniania dobra i zła, panowanie nad niestosownym lub zbyt impulsywnym zachowaniem, przewidywanie przyszłych konsekwencji tego, co dzieje się w teraźniejszości. Intensywne badania neuronaukowe prowadzą do wniosku, że problemy z korą przedczołową są ściśle powiązane z chorobą psychiczną. Nie wiemy jednak, co to za problemy, a już z pewnością ja nie mogę tego odgadnąć, patrząc na korę przedczołową tego konkretnego mózgu. Za płatem czołowym, oddzielony od niego głęboką bruzdą, mieści się płat ciemieniowy, drugi duży, zwinięty płat kory mózgowej. Płat ciemieniowy odczytuje doznania zmysłowe dochodzące do mózgu z innych części ciała; dzięki niemu czujemy dotyk, smak i ruch. Odpowiada też za orientację przestrzenną, informuje nas o naszym położeniu względem otaczających nas rzeczy, sprawia, że czujemy, gdzie zaczyna się, a gdzie kończy nasze ciało. Płat ciemieniowy umożliwia nam czytanie i dokonywanie operacji matematycznych. Odwracam mózg na bok i przyglądam się płatowi skroniowemu, który leży pod skronią, powyżej ucha. Ta część kory mózgowej odpowiada za słyszenie i rozumienie mowy. Pod nią, w głębi mózgu, ukryty przed moim wzrokiem i otoczony warstwami tkanki korowej, leży hipokamp, nazwany tak od greckiego terminu określającego konika morskiego ze względu na swój niezwykły, wygięty kształt. Ta ewolucyjnie prymitywna część mózgu jest siedliskiem pamięci długotrwałej. Działa także jak GPS, umożliwiając nam nawigację i orientowanie się w przestrzeni. W tylnej części mózgu ukryty jest misternie żłobiony móżdżek, zbudowany z ciasno upakowanych neuronów. Móżdżek kontroluje nasze świadome ruchy: to, jak siedzimy, chodzimy i mówimy. Tuż ponad móżdżkiem rozciąga się czwarty i ostatni płat potyliczny, w którym przetwarzane są informacje dochodzące z oczu - dzięki niemu widzimy. Wszystkie struktury mózgu są niezmiernie istotne dla codziennego funkcjonowania. Uraz pnia mózgu - struktury, która reguluje oddech, tętno i inne podstawowe funkcje organizmu - może wywołać paraliż lub śmierć. Lecz najcenniejszym chyba obszarem mózgu jest kora czołowa. Bez kory czołowej się wprawdzie nie umiera, ale to ona czyni nas istotami ludzkimi. Uraz tego obszaru mózgu wywołuje szereg negatywnych objawów, od utraty pamięci po niezdolność do planowania i organizowania najprostszych nawet działań, od problemów z językiem po niestosowne zachowania i błędny osąd sytuacji. Chętnie pozachwycałabym się nim dłużej - tym pierwszym mózgiem, który trafił mi do rąk - ale musimy z doktor Herman pracować szybko, aby zakonserwować materiał do badań. Ostrożnie układam mózg na sporej desce umieszczonej na warstwie lodu i sięgam po nóż do sekcji, bardzo długi, z ostrym jak brzytwa ostrzem. - Powiedz sobie, że kroisz chleb albo stek - instruuje mnie doktor Herman. - Ostrze trzymaj prostopadle do powierzchni mózgu i staraj się ciąć równolegle. [...] PRZYPISY [1] Z. Steel et al., The Global Prevalence of Common mental Disorders: A Systematic Review and Meta-Analysis, 1980-2013, ,,International Journal of Epidemiology" 43, nr 2 (kwiecień 2014): 476-93, [2] czterdzieści cztery miliony osób dorosłych rocznie: National Institute of Mental Health, [3] World Health Organization, [4] [5] [6] [7] World Health Organization, [8] [9] [/2016-05-19/guess-what-medical-condition-is-the-costliest-its-not-heart-disease-cancer-or-diabetes/?+.bbe1149ca97c. [10] ;