Na plebanii w Haworth (twarda)

ia w Cowan Bridge przyjmowała na jej oczach cierpienie z taką ufnością, z jaką chory przyjmuje lekarstwo, nawet gorzkie, wierząc w jego zbawcze działanie. Śmierć Marii sprawiła, że ta postawa nie mogła już podlegać wątpliwościom i Charlotta zaakceptowała ją niejako naturalnie. Wyrobiło to w niej z czasem odruch warunkowy, nakazujący zawsze przyjmować drogę wyrzeczeń i poświęceń za słuszną. Czy się kiedykolwiek przeciwko temu buntowała? Jeśli tak, to próżno. ,,Właściwa droga to ta, która wymaga większego poświęcenia"19 - stwierdzi kategorycznie po latach i wielokrotnie da temu świadectwo, podejmując życiowe decyzje nie zawsze zgodne z osądem rozumu. Odruch wyniesiony z dzieciństwa stał się nakazem moralnym. Doświadczenia szkolne mają w tym swój udział. W psychice Emilii przeżycia z Cowan Bridge nie zostawiły na szczęście trwałych śladów. Była na pensji najmłodsza i może dlatego nauczycielki i służba oszczędziły jej dotkliwych cierpień, jakie były udziałem starszych: głodu, chłodu i upokorzeń. Charlotta najboleśniej odczuwała nie własne upokorzenia, ale te, które na jej oczach zadawano Marii. Najstarsza z rodzeństwa, obdarzona żywiołową wyobraźnią utrudniającą skupienie ściągała na siebie w szkole grad kar za brak systematyczności i ustawiczne zapominalstwo. Carus Wilson nie lubił dzieci z wyobraźnią. Lubił dzieci schludne, systematyczne, pokorne i pobożne. Należało więc karać Marię dla jej własnego dobra. Charlotta była tego świadkiem. Nigdy nie zapomniała poniżeń, jakie musiała znosić starsza siostra. Opisała je z drobiazgową dokładnością, rysując w Jane Eyre portret Marii jako Heleny Burns. ,,Ma pan rację, wierząc w autentyczność postaci - zapewniała wydawcę. - Nie przesadziłam ani trochę. Powstrzymałam się od przytoczenia wielu jeszcze wypadków, nie chcąc, by opowieść wydała się niewiarygodna"20 . Najdramatyczniej z rodzeństwa przeżył śmierć Marii jej brat. Maria umierała w domu - był obecny, kiedy składano malutką trumnę do ziemi pod kamienną posadzką kościoła. Nie oszczędzono mu widoku zmarłej siostry w trumnie - jeszcze po latach będzie opisywał to przeż Podobnie jak pozostałe dzieci widział w niej nie tylko siostrę, ale kochającą i kochaną opiekunkę. Zapewne miał po temu największe powody. Jako jedyny chłopiec w rodzinie, duma ojca i przedmiot uwielbienia sióstr i ciotki musiał być otoczony szczególną opieką tej, która z własnej woli przejęła matczyną rolę w małej gromadce. Po jej śmierci i pogrzebie miewał nocne majaki. Opowiadał później siostrom, że słyszy nocami głos Marii wołającej za oknem. Zawsze wrażliwy i nerwowy, teraz stał się niepokojąco pobudliwy. Lato 1825 roku było smutne i ciche na plebanii w Haworth. Po pogrzebie Elżbiety pozostała czwórka, powtórnie osierocona, powoli wracała w rytm domowego życia. Zaszły w nim teraz zmiany. Edukacją dziewczynek zajęła się ciotka. Niewiele zapewne mogła je nauczyć w swoim obszernym pokoju na górze, z widokiem na kościół i cmentarz (wszystkie okna na plebanii wyglądały na cmentarz z wyjątkiem okna kuchennego - może i dlatego dzieci czuły się najlepiej w kuchni). Przede wszystkim kazała im czytać i uczyć się na pamięć wyjątków z Pisma Świętego. Następnie szyć. Bardzo to przydatna umiejętność dla córek ubogiego pastora, które w przyszłości będą ciągle coś przerabiać i nicować. ,,Zapędzała siostrzenice do igły, czasem z jakimś celem, czasem bez kazała im szyć odzież na dobroczynność i utrzymywała, że większy z tego pożytek przychodzi szyjącym niż obdarowywanym. <>".22 Niewiele pozostało wspomnień o wyglądzie panny Elżbiety Branwell. Nie obdarzona przez naturę ciepłem obejścia, tak zjednującym sympatię, ani ujmującą powierzchownością - choć dawała do zrozumienia, że uchodziła w młodości za piękność - pozostała w pamięci rówieśnic Charlotty sztywną, starą panną, jakich wiele. ,,Była to bardzo drobna, staroświecka osoba - wspominała jedna z nich. - Nosiła tak ogromne czepki, że można by w każdym pomieścić kilka dzisiejszych i przypinała sobie sztuczne kasztanowe loczki".23 Inna notowała: ,,Była ogromnie pedantyczna, sprawiała dziwaczne wrażenie, bo ubierała się tak bardzo niemodnie. Pamiętam, że kiedyś upomniała jedną z nas za użycie słowa: <> czy <>".24 Nie cieszyła się sympatią dwóch przywiezionych z Thornton służących, to zresztą zrozumiałe, zważywszy na to, że w zakres swoich obowiązków włączyła wydzielanie im napitku. ,,Zawsze była w złym humorze, ciągle miała coś za złe i taka z niej była sknera, że mnie i mojej siostrze Sarze dawała co dzień ledwie ćwierć kwarty piwa, a przynosiła je sama z piwnicy, nie pozwoliła, żebyśmy same tam poszły"25 - wspom