Matka Noc (twarda)

I znów Vonnegut. Jego wiecznie żywy, cięty i pełen jadu język. Czarny humor, który dotyka każdego z nas codziennie. Nawet w najmniej oczekiwanych sytuacjach.
„Matka Noc” po powieść epoki zimnej wojny, straszliwie zimnej wojny. Wojny mrożącej ludzi także i od wewnątrz. To powieść o miłości i obowiązku, niechęci i czasami strachu. O kłamstwie z krótkimi, kaczymi wręcz nogami i o tęsknocie, to wszystko towarzyszy naszemu bohaterowi od początku.
Bohater powieści – Campbell, jest spikerem w hitlerowskiej rozgłośni i aktorem z zamiłowania. Autorem kilku sztuk teatralnych i intymnego dziennika. W zamian za bezpieczeństwo i sławę sprzedaje duszę hitlerowcom...
Vonnegut zręcznie skreśli postać bohatera, jego rozterki, bo jakieś rozterki miał niewątpliwie, jego zmagania z codziennością, w dosłownym znaczeniu. To właśnie Campbellowi na drzwiach sąsiedzi malowali swastyki czy inne plugastwa.
Każda kolejna karta jest jak kolejna strona z wielkiej księgi oskarżeń. Czytając, każdy z nas staje się naocznym świadkiem, w procesie, jaki toczy się wewnątrz Campbella.
Na wojennego zdrajcę nie można patrzeć tylko przez jeden, najwygodniejszy dla nas, pryzmat. Należy patrzeć polifonicznie, oglądać z każdej strony, badać dokładnie i zauważać szczegóły, te małe szczególiki pozornie nieistotne, a nabierające wielkości z czasem.
Campbell jest amerykańskim Wallenrodem, który ukrywa się po zabrudzonych nowojorskich spelunach i na końcu uratowany zostaje przez redaktora-faszystę rasistowskiej gazety.
Dramat wewnętrzny bohatera przypomina dramat Kordiana czy innych wielkich herosowi literatury... Campbellowi zabrakła jednak odwagi. Lub miał jej zanadto. I runęło „Das Reich der Zwei” (Państwo dla Dwojga), niczym mury w utworze J. Kaczmasrkiego.
Ani słówka więcej. Książka dobra, straszliwie wciągająca, nawet dla ludzi, którzy za dramatami wojennymi nie przepadają. Utrzymana w tych tak cenionym przez wielu, vonnegutowskim stylu.
Gdzieś na marginesie należy wspomnieć, że „Matka Noc” jest piątą powieścią Vonneguta, która doczekała się ekranizacji.

JESTEŚMY TYM, KOGO UDAJEMY

Wznawianie klasycznych powieści mistrza Kurta Vonneguta trwa. Po przypomnieniu kilku rewelacyjnych tytułów, teraz nadszedł czas na trzecią w kolejności wydawania powieść z dorobku autora, ?Matkę noc?. Jeżeli czytaliście jakąkolwiek z książek pisarza, doskonale wiecie czego się spodziewać i czego oczekiwać ? i dokładnie to dostaniecie. Jeżeli jednak jakimś cudem nie mieliście okazji zetknąć się z jego prozą, ?Matka noc?, jak wszystkie jego pozostałe dzieła, to lektura, po którą możecie sięgnąć w ciemno. Oczywiście jeśli lubicie rewelacyjne, ambitne, niebanalne i poruszające utwory, o jakich szybko się nie zapomina, za to chce się do nich wracać raz po raz.

Jesteśmy tym, kogo udajemy, i dlatego musimy uważać, kogo udajemy.
Poznajcie Howarda W. Campbella jr, Amerykanina z urodzenia, nazistę z reputacji i bezpaństwowca z przekonania. Teraz, jako pisarz spisuje swoje losy, od czasów, kiedy jako dziecko trafił wraz z rodzicami do Niemiec, gdzie pozostał nawet w czasie II wojny światowej. Zwerbowany przez amerykański rząd do roli podwójnego agenta, wtłoczony w tryby propagandowej machiny, po wojnie staje przed izraelskim wymiarem sprawiedliwości, gdzie ma być sądzony za zbrodnie wojenne. Fakt, że na tym nie koniec sprawia, że jedynym wyjście z tej chorej sytuacji wydaje się być śmierć. A może jednak istnieje jakiś ratunek dla Campbella?

Jak we wstępie do powieści mówi sam Vonnegut, ?Matka noc? to jedyny z jego utworów, którego morał zna ? i to przypadkiem. Morał jego zdaniem nie jest szczególnie wspaniały, ale nawet jeśli rzeczywiście taki jest (a można się z tym sprzeczać), to wcale nie o morał chodzi w tej opowieści, a to, co dostajemy między nim, a otwierającym ją zdaniem. O tę poruszającą, mocną prawdę, która atakuje nas ze stron. Prawdę podaną z większą nieco powagą, niż to mieliśmy np. w ?Śniadaniu mistrzów?, ale równie trafną, skłaniającą do myślenia i uderzającą po głowie. Jednak czy czegoś innego można się było spodziewać po prozie Vonneguta?

Patrząc na ?Matkę noc? (tytuł zaczerpnięty został z ?Fausta?), trzeba powiedzieć, że chyba najbliżej jej do ?Rzeźni numer pięć? ? zarówno jeśli chodzi o atmosferę panującą na stronach, jak i swoisty rozliczeniowy charakter. Vonnegut, żołnierz i jeniec, który w niewoli Niemcy poznał od środka, po raz kolejny ? a właściwie chyba po raz pierwszy w taki sposób ? rozlicza się z własnymi przeżyciami. Niniejszą powieść można więc uznać za swoistą wprawkę do ?Rzeźni? (gdzie postać Campbella też się przecież pojawia), ale jest to wprawka niemalże genialna. Doskonale napisana, trafna, wyważona? Czy trzeba dodawać coś więcej?

Wniosek nasuwa się sam: warto ?Matkę noc? poznać. To rewelacyjna, głęboka i ambitna powieść. Może nie tak znana, jak inne dzieła Kurta Vonneguta, ale równie co one godna poznania. Przekonajcie się o tym sami, nie pożałujecie.