Maria Skłodowska-Curie i jej córki (twarda)

Bardzo porządnie napisana książka. Dobrze się czyta a i biografie w niej przedstawione są interesujące. Autorka spotkała się z wnuczką Marii Curie, miała dostęp do rodzinnego archiwum i opowieści niemalże z pierwszej ręki. Pisarka przybliża czytelnikowi nie tylko sylwetkę wielkiej uczonej, lecz również jej córek. Pokazuje ich dzieciństwo, młode lata, które przypadły na czas pierwszej wojny światowej a następnie dorosłe życie. Różne życiowe drogi, które wybrały siostry również są intrygujące. Starsza Irena, od najwcześniejszych kat towarzyszyła matce, by w końcu odziedziczyć po niej Instytut Radowy. Udało jej się za swoje dokonania otrzymać nagrodę Nobla. Tymczasem młodsza wybrała karierę dziennikarki, korespondentki wojennej a w końcu przedstawicielki UNICEFu troszczące się o dobro dzieci. Co więcej panny Curie miały odmienne nawet zapatrywania polityczne. Irenie bliższe były poglądy komunistów, gdy tymczasem Ewa wolała Stany Zjednoczone. Książka wyważona, bogata w cytaty. Naprawdę warta przeczytania. Polecam.

Książkę Shelley Emling nie czyta się, lecz połyka. Niemal trzysta stron ujętych w solidne okładki - naszpikowanych informacjami, faktami, datami, urywkami listów - przelatuje przed oczami czytelnika w błyskawicznym tempie. Na pewno ma na to wpływ wyczuwalny w tekście entuzjazm i ogromny podziw autorki wobec osoby Marii Skłodowskiej-Curie, jej naukowych dokonań i wpływu, który ta skromna kobieta miała nie tylko na swoich bliskich, ale i na całokształt znanego nam świata. Szczerze mówiąc, dopiero ta książka uświadomiła mi, jak wielki był ten wpływ. Jak jedno odkrycie, którego skutków ? tych pozytywnych i negatywnych - Skłodowska nie mogła przewidzieć, pociągało za sobą kolejne i zmieniało ludzkie rozumienie praw rządzących przyrodą. Doprowadziło do powstania bomby atomowej, ale też pomogło wielu chorym na raka i rannym w wyniku działań wojennych. Przyczyniło się do pozyskania nowego źródła energii elektrycznej. Nie bez powodu to Francja, przybrana ojczyzna Skłodowskiej-Curie, jest drugim na świecie producentem energii jądrowej.
Autorka celowo pomija szeroko opisywane w innych biografiach lata jej dzieciństwa i młodości, a skupia się na drugiej połowie życia uczonej. Pasjonująco przedstawia jej pracę i pasję w połączeniu z życiem rodzinnym i osobistym. Nie pomija rozterek, chwil zniechęcenia, zwłaszcza po prasowej nagonce, jaka nastąpiła po ujawnieniu jej prywatnej korespondencji z Paulem Langevinem. Pisze o lęku przed publicznymi wystąpieniami, z którym musiała walczyć w entuzjastycznie przyjmującej ją Ameryce (Emling porównuje euforię Amerykanów wobec osoby Marii Skłodowskiej-Curie i Alberta Einsteina do tej, z którą w latach 60. witano Beatlesów). O osobach, które ją wspierały i bezinteresownie pomagały, zwłaszcza dziennikarka Missy Meloney. I oczywiście córki. Te, których mama więcej czasu spędzała w laboratorium niż przy nich, okazały się jej największym oparciem.
Shelley Emling jednak nie poprzestaje tylko na osobach Ireny Joliot-Curie i Ewy Curie, pisze również o ich mężach i dzieciach. A swoją wiedzę o losach dalszych członkach rodziny opiera na wspomnieniach i wiedzy Hél?ne Langevine-Joliot, wnuczki Marii, z którą spotkała się osobiście. Dzięki temu możemy sobie wyrobić pogląd na rodzinę, w której równouprawnienie na polu zawodowym było faktem dokonanym na długo, nim Francuzki otrzymały prawa wyborcze (w 1944 roku!). O stosowanym przez nią modelu wychowawczym, który zakładał, że ważne są nie wyniki w szkole, ale rozwój umysłowy i fizyczny (Maria i Irena wysyłały w listach do dzieci zadania matematyczne, zachęcały do uprawiania sportu). Dzieci nie zmuszano do pójścia w ślady rodziców, tylko zachęcano do podjęcia zajęcia zgodnego z zainteresowaniami i poważnego traktowania pracy. A i tak potomkowie Marii i Piotra Curie to w większości naukowcy zajmujący się naukami ścisłymi.
Wyjątkowość książki Shelley Emling polega na wszechstronnym ujęciu sylwetki Marii Skłodowskiej-Curie i jej rodziny. Bez wywlekania brudów, ale też bez ukrywania pewnych postaw czy sympatii, które współczesnych mogą wprawiać w zakłopotanie (jak komunistyczne ciągoty Ireny i Frédérica Joliot-Curie oraz ich zachęty pod adresem Chińczyków do zbudowania własnej bomby wodorowej i atomowej). Były one znakiem tamtych czasów i skutkiem inaczej rozumianych okoliczności, które na szczęście nie przyniosły złych owoców. Mimo nich rodzina Curie pięknie zapisała się na kartach historii. I robi to nadal.

Maria Skłodowska-Curie bezsprzecznie należy do ścisłej czołówki najwybitniejszych naukowców w dziejach. Jej droga na szczyt była wyjątkowo wyboista i mozolna, wymagająca nieprzeciętnego hartu ducha, determinacji, uporu oraz niepośledniego talentu. Sukces tej niepozornej, skromnej kobiety i cudzoziemki w mizoginicznych i ksenofobicznych realiach Europy przełomu XIX i XX wieku w hermetycznym, zdominowanym przez mężczyzn świecie nauki, jest tym bardziej spektakularny: jako pierwsza kobieta w dziejach została profesorem Sorbony, noblistką z dziedziny chemii i fizyki, pierwszą kobietą i jedynym dotychczas naukowcem, którego uhonorowano Nagrodą Nobla w dwóch różnych dyscyplinach naukowych. Jest również jedyną noblistką, której córka także otrzymała to wyróżnienie oraz jedyną kobietą, która spoczęła w paryskim Panteonie. Osiągnięcia i dokonania Marii Skłodowskiej-Curie są tym bardziej imponujące, że zawdzięcza je tylko i wyłącznie sobie: własnej pracy i błyskotliwemu umysłowi - robią wrażenie nawet dziś, kiedy mało co jest nas w stanie jeszcze zaskoczyć i zadziwić. Nic więc dziwnego, że postać uczonej stała się wzorem do naśladowania i inspiracją dla rzesz młodych ludzi, zwłaszcza kobiet, oraz symbolem tytanicznej pracy stanowiącej cel życia.
Trzeba jednak pamiętać, że choć nauka zdominowała życie noblistki, była ona nie tylko wybitną, skromną, zamkniętą w sobie uczoną, ale również oddaną żoną i kochającą matką wspierającą swoje córki na każdym kroku.

Książka Shelley Emling nie jest typową biografią Marii Skłodowskiej-Curie. Pozwala ona spojrzeć na jej życie i dokonania przez pryzmat relacji z córkami. Często trudno dostrzec prawdziwego człowieka z krwi i kości spoza pomnikowego spiżu; ta książka pozwala poznać Marię z zupełnie innej strony, prywatnej i osobistej: jako kobietę, żonę, matkę i przyjaciółkę - w bardziej pełnym i ludzkim, bogatszym wymiarze, a zarazem naznaczonym dramatyzmem, jakiego próżno szukać w zaciszu laboratorium. Dzięki takiej perspektywie zyskujemy jakże cenny i intrygujący obraz kobiety nieustannie balansującej pomiędzy karierą a rodziną, stale zaabsorbowanej pracą, którą stawiała w życiu na pierwszym miejscu, a jednocześnie nigdy nie pozwalała, by zaszkodziło to jej bliskiej więzi z córkami. O tym, że do pewnego stopnia udawało jej się pogodzić jedno z drugim, świadczy bogata i wzruszająca korespondencja matki i córek, z której przebija autentyczna miłość i troska oraz łatwo wyczuwalna, niezwykle silna więź łącząca te trzy nieprzeciętne kobiety. I to w jej kontekście Emling snuje opowieść o życiu wielkiej uczonej, niemal każde wydarzenie z jej życia odnosząc do relacji z Ireną i Ewą.
Poznając portrety trzech kobiet od razu daje się zauważyć, że Marię więcej łączyło ze starszą córką. Irena Joliot-Curie była niemal kopią matki, zarówno pod względem charakteru, jak i naukowej pasji. Dobrze się rozumiały, znajdowały spełnienie we wspólnej pracy, która była dla każdej z nich sensem życia. Irena wraz z mężem Frederikiem Joliot - podobnie jak jej rodzice - stanowili zgrany duet błyskotliwych naukowców, kontynuowali ich badania nad promieniowaniem i również zostali uhonorowani Nagrodą Nobla.
Relacje Marii z młodszą córką były dużo bardziej skomplikowane, Ewa była całkowitym jej przeciwieństwem: modna, elegancka kobieta, artystyczna dusza, nie podzielała naukowych zainteresowań matki, ale to właśnie ona była jej opiekunką, powiernicą i oparciem w ostatnim okresie życia. Napisała biografię Marii na tyle wyczerpującą i rzetelną, że przez długie lata nie powstała żadna inna (przemilczała w niej jedynie przykrą aferę z Paulem Langevinem). W życiu realizowała się zupełnie inaczej, niż matka i siostra: była korespondentką wojenną, dziennikarką, działaczką polityczną i społeczną, której główną troską była kwestia pokoju na świecie. Jako żona dyrektora UNICEFu, Henryego Labouissea, często angażowała się w różne akcje charytatywne tej organizacji, dorobiła się nawet wdzięcznego miana Pierwszej Damy UNICEFu. Życie i wychowanie w tak niezwykłej rodzinie, pod okiem tak wybitnej matki z pewnością nie było łatwe, jednakże mimo rozmaitych trudności przyniosło wymierny skutek; wzajemna miłość i wsparcie, jakie te trzy kobiety czerpały ze swej bliskości, dawały im siłę do samorealizacji, osiągnięcia spełnienia, dokonywania wielkich rzeczy. Ideały zaszczepione w dzieciństwie zaowocowały dumnymi życiorysami i wyjątkowymi osiągnięciami: epokowymi, pionierskimi odkryciami naukowymi i energiczną działalnością na rzecz pokoju na świecie. Trzy różne kobiety, trzy różne drogi życiowe - ten sam cel. Książka Shelley Emling pozwala w pełni docenić wpływ, jaki wywarła Maria Skłodowska-Curie nie tylko na rozwój nauki, ale też na losy swoich dzieci, a nawet wnuków, które dziś kontynuują rodzinną tradycję. To właśnie dzięki pomocy wnuczki noblistki, Helene Langevin-Joliot, powstała niniejsza książka. Jej wielką zaletą jest to, że nie koncentruje się jak większość tego typu publikacji na stosunkowo dobrze poznanym okresie życia uczonej, czyli mniej więcej do zakończenia I wojny światowej, ale obejmuje ostatnie dwadzieścia lat jej życia oraz dalsze losy jej córek i wnuków. Szczególnie wiele miejsca poświęca autorka przyjaźni Marii Skłodowskiej-Curie z wpływową amerykańską dziennikarką Missy Maloney, która zorganizowała dwie podróże noblistki do Stanów Zjednoczonych w celu zebrania pieniędzy na zakup radu dla Instytutu Radowego w Paryżu i Warszawie; podróży, które zapoczątkowały dobrą passę zdarzeń i zaszczytów towarzyszących Marii juz do końca życia - podobnie trwałych jak przyjaźń z Maloney. Była to kolejna nietuzinkowa kobieta, która pojawiła się w orbicie oddziaływań uczonej i która odegrała znaczącą rolę w jej życiu.

"Maria Skłodowska-Curie i jej córki" to wyjątkowa lektura o najsłynniejszej w dziejach rodzinie naukowców. Klan Curie mógł pochwalić się aż pięcioma wyróżnieniami w postaci Nagrody Nobla: dwiema Marii, jednej Pierrea, Ireny i Frederica oraz pokojowej Henryego Labouissea, co jest czymś zupełnie fenomenalnym i niesłychanym. Przede wszystkim jednak jest to opowieść o wspaniałych kobietach tej rodziny, których wybitnie osiągnięcia zostały ukazane przez pryzmat łączących je więzi - mocno skomplikowanych, ale też wyjątkowo silnych i serdecznych. Shelley Emling zaprezentowała trzy niezwykłe, wzajemnie się uzupełniające i dopełniające biografie matki i córek, pozwalające poznać ich postaci nie tylko w kontekście życiowego dorobku i imponujących naukowych osiągnięć, lecz także z bardziej osobistej perspektywy: uczuć, emocji i relacji międzyludzkich. Portrety tych kobiet są urzekające, bogate i intrygujące jak nigdy dotąd, zaś opowieści o ich życiu - wyjątkowo frapujące, rzetelnie opracowane, solidnie udokumentowane, wzbogacone fotografiami i wspomnieniami wnuczki noblistki. Gorąco polecam tę wartościową, piękną i wzruszającą lekturę, która pozwoli Wam lepiej poznać i zrozumieć jedną z najwybitniejszych kobiet w dziejach.