Lata wojen (twarda)

do po­przed­nie­go sta­nu". Zda­rze­nie po zda­rze­niu, ka­wa­łek po ka­wał­ku - wspo­mnie­nia ukła­da­ły się w jed­ną ca­łość i wra­ca­ły na swo­je miej­sca. A co nasz wę­dro­wiec wi­dział we wszyst­kich tych kro­plach wspo­mnień, któ­re po­wo­li, ale sys­te­ma­tycz­nie na­peł­nia­ły jego umysł i pa­mięć? Może sce­nę, kie­dy w wie­ku pię­ciu lat od­dzie­lo­no go od mat­ki i ro­dzeń­stwa? Może były to ja­kieś nie­zna­ne stwo­ry mor­skie z oko­lic Born­hol­mu? A może po­dróż ze zwło­ka­mi jed­ną z nie­miec­kich rzek? Może śla­dy pod­ków koń­skich, któ­re wi­dział na ba­stio­nie w No­rym­ber­dze, gdzie cza­ro­dziej Abel von Gal­len prze­sko­czył przez fosę? Sie­dem stat­ków pi­rac­kich pod Pa­ler­mo? Na­gie ko­bie­ty w We­ne­cji z ich sze­ro­ki­mi bio­dra­mi i peł­ny­mi uda­mi? A może uj­rzał Je­ro­zo­li­mę? Pierwsze lata 1 Ten marny świat Pożar wy­buchł w ma­łym dom­ku w po­łu­dnio­wo-za­chod­niej dziel­ni­cy mia­sta, gdzie dwie ko­bie­ty wa­rzy­ły piwo. Stam­tąd prze­niósł się na są­sied­nie za­bu­do­wa­nia, w któ­rych zna­lazł mnó­stwo rze­czy, któ­ry­mi ła­two mógł się po­ży­wić. W ob­li­czu nad­cho­dzą­cej zimy za­pa­sy drew­na zgro­ma­dzo­ne były na stry­chu, a tak­że w piw­ni­cach. Wie­le bud peł­nych było smo­ły i ko­no­pi, bo zbli­żał się ter­min jar­mar­ku. Sil­ny wiatr wie­ją­cy z kie­run­ku pół­noc­no-za­chod­nie­go prze­no­sił po­żo­gę na­gły­mi, nie­rów­ny­mi fa­la­mi wśród cia­snej za­bu­do­wy. Lu­dzie peł­za­li po da­chach i pró­bo­wa­li przy po­mo­cy wil­got­nych płacht ma­te­ria­łu i ubrań nie do­pu­ścić do tego, aby ogień wgryzł się w drew­no. Nie­ste­ty, skwier­czą­ce pło­mie­nie prze­bi­ły się już przez okna zbu­do­wa­nych z muru pru­skie­go do­mów. Kie­dy opa­no­wy­wał je ogień, w pierw­szym rzę­dzie tra­wił drew­nia­ne ele­men­ty kon­struk­cji. Wkrót­ce za­czę­ły się wa­lić ścia­ny. Lu­dzie, któ­rzy znaj­do­wa­li się w środ­ku, a tak­że ci, któ­rzy tło­czy­li się w wą­ziut­kich ulicz­kach, po­grze­ba­ni zo­sta­li żyw­cem pod zwa­ła­mi ka­mie­ni i dy­mią­cych de­sek. Wy­bu­chła pa­ni­ka. Stat­ki cu­mu­ją­ce w por­cie wy­szły w mo­rze, aby nie spa­da­ły na nie sno­py iskier. Miesz­kań­cy, opę­ta­ni stra­chem, prze­sta­li po­ma­gać przy ga­sze­niu ognia. Po­żar uda­ło się uga­sić do­pie­ro na­stęp­ne­go dnia w po­łu­dnie. Wte­dy to ucichł sil­ny wiatr, a ogień stał się mniej in­ten­syw­ny. W koń­cu zgasł zu­peł­nie. Po­żar znisz­czył jed­ną pią­tą mia­sta, zo­sta­wia­jąc w więk­szo­ści je­dy­nie ki­ku­ty ko­mi­nów, któ­re wy­cią­ga­ły swe po­czer­nia­łe pa­lu­chy w stro­nę nie­ba; prze­trwa­ły też mu­ro­wa­ne do­mo­we pie­ce i szkie­le­ty po­pa­lo­nych, ka­mien­nych do­mów. Po dy­mią­cych zglisz­czach cho­dzi­li lu­dzie i grze­ba­li w po­pie­le. Naj­go­rzej ucier­pie­li ci, któ­rzy miesz­ka­li w po­łu­dnio­wo-za­chod­niej czę­ści mia­sta, po­nie­waż ich domy sta­ły mię­dzy mo­sta­mi, co utrud­nia­ło do nich do­stęp. To, co się sta­ło, było dla nich nie­po­we­to­wa­ną stra­tą. Wie­lu stra­ci­ło w ogniu cały swój do­by­tek, w tym za­pa­sy je­dze­nia na zimę, ,,przez co bied­ny lud po­padł w bie­dę i nę­dzę", jak okre­ślo­no to w pew­nym li­ście na­pi­sa­nym kil­ka dni póź­niej do kró­la. Spło­nę­ła głów­nie star­sza część mia­sta, gdzie da­chy kry­te były korą brzo­zo­wą i tra­wą, a na krę­tych i wą­skich uli­cach pa­sły się zwy­kle kozy. Po­żar zro­bił miej­sce na nowe mia­sto - z sze­ro­ki­mi, pro­sty­mi uli­ca­mi, re­gu­lar­ny­mi kwar­ta­ła­mi i du­ży­mi, mu­ro­wa­ny­mi do­ma­mi. W taki wła­śnie spo­sób moż­na w skró­cie, przy po­mo­cy kil­ku słów, opi­sać ja­kąś epo­kę. Ka­ta­stro­fa wy­ty­czy­ła dro­gę dla no­we­go. Był rok 1625, mia­sto na­zy­wa­ło się Sztok­holm i to wła­śnie tu­taj, na uli­cy Sto­ra Gra­mun­ka­re­grän­den, ,,czło­wiek z szu­war" po raz pierw­szy uj­rzał świa­tło dzien­ne. ,,Dnia 10 paź­dzier­ni­ka ja, Erik Jöns­son Dahl­berg, wy­da­ny zo­sta­łem na ten mar­ny świat". Uro­dził się w Eu­ro­pie, w po­kry­tym sa­dzą, śmier­dzą­cym dy­mem mie­ście, w dziel­ni­cy, któ­ra sta­nę­ła w ogniu. Jego świat róż­nił się od na­sze­go. W tam­tym świe­cie Słoń­ce (we­dług jed­nych było ono na­gro­ma­dze­niem ma­te­rii w ru­chu, we­dług in­nych kulą ognia) krą­ży­ło do­oko­ła Zie­mi, a nie od­wrot�