Kurierka

amach rozprawy z niepokorną inteligencją. Do Auschwitz trafili w kwietniu 1942 roku. Miesiąc później zostali rozstrzelani na dziedzińcu Bloku 11. Oprócz tego były kartoteki: Z nazwiskami pomordowanych w obozie. Zmarłych z powodu nieludzkich warunków życia. Księga z imieniem, nazwiskiem, datą i miejscem urodzenia, narodowością i zawodem więźnia. W oddzielnej rubryce odnotowywano śmierć bądź przeniesienia więźnia. Znajdowała się ona na samym przodzie. Czasem informacja była nieścisła: niemieckie słowo ,,überstellt" oznaczało zarówno faktyczne przeniesienie więźnia do innego obozu, jak i jego likwidację. Razem kilkanaście tysięcy nazwisk. I najważniejsze: Plany krematoriów w Birkenau. * Takie dokumenty wiezie z sobą czwórka uciekinierów. Ich znaczenia nie sposób przecenić. Przekazywane przez więźniów meldunki o sytuacji w obozie i zdobywane przez nich dokumenty o niemieckich zbrodniach dostarczane są przywódcom podziemia i rządowi na uchodźstwie. Według historyków to jedno z największych osiągnięć polskiego ruchu oporu. Poranek W Auschwitz nastał 29 grudnia. Jest ósma rano. Kuczbara wychodzi z komandem więźniów za bramę obozu. Niesie teczkę pełną dokumentów. Podejrzeń nie budzi: teczki z wykazami więźniowie często zabierają ze sobą do pracy. Godzina później. Z biura kreślarzy wychodzi Komski. Też ma teczkę, a w niej listy z nazwiskami pomordowanych z podpisem Lagerarzta (obozowy lekarz). Obaj spotkają się w jednym z baraków. Dziesiąta. Muszą się spieszyć. Kuczbara zakłada esesmański mundur i płaszcz. Do kabury na pistolet wkłada latarkę - nie udało się zdobyć broni. W kieszeni trzyma podrobiony Ausweis. Czekają na pozostałych. Konie Komski i Kuczbara denerwują się. A tymczasem Otto Küsel wozem zaprzęgniętym w dwa kasztanowe konie przejeżdża przez obozową bramę. Konie i wóz Niemcowi pożyczył esesman z Landwirtschaftu (podobóz rolniczy). Otto wytargował wszystko za dwie szafy, które obiecał mu dostarczyć. Przed Blokiem 24 dobry kapo zgarnął kilku przypadkowych więźniów. Kazał im znieść ze strychu cztery szafy. Teraz z ładunkiem przejeżdża jakby nigdy nic przez bramę z napisem ,,Arbeit macht frei" - jest znany strażnikom, nikt go nie zatrzymuje. W końcu to Niemiec, tak jak oni. Pod budynkiem Landwirtschaftu zostawia dwie obiecane szafy. Z dwiema pozostałymi rusza w stronę miejsca, gdzie umówił się z Komskim i Kuczbarą. Po drodze zabiera Januszewskiego. A Komski i przebrany za esesmana Kuczbara wciąż się denerwują. Otto powinien już dawno być. Szlaban Tamten wtorek, jakiś kwadrans po dziesiątej. Komski i Kuczbara odetchnęli - wóz zaprzęgnięty w dwa kasztanowe konie wreszcie się pojawił. Są w komplecie. Powozi Otto (łatwo go poznać po stroju, jakie noszą kapo). Komski i Januszewski siedzą obok w obozowych pasiakach. Z tyłu konwojuje ich udający esesmana Kuczbara. Küsel podciął konie. * Nie ujechali daleko. Z naprzeciwka idzie Hans Aumeier, nowy kierownik obozu. Sadysta, osobiście wykonywał egzekucje. Obozową karierę zaczynał w Dachau, potem doskonalił okrucieństwo w innych kacetach. Ostatnio był kierownikiem obozu we Flossenbürgu przy granicy z Czechami. Zaprowadził tam tak ciężkie warunki, że więźniowie popełniali samobójstwa. Na Aumeierze nie robiło to wrażenia. - Tylko zmarły więzień jest więźniem przyzwoitym - stwierdził kiedyś. Na jego widok uciekinierzy zatrzymują powóz. Więźniowie zdejmują czapki. Küsel i Januszewski poprawiają uprząż, Kuczbara salutuje. Lagerführer długo im się przygląda. Znowu nerwowo. Aumeier macha wreszcie ręką, odwraca się na pięcie, odchodzi. Komski: ,,Na to tylko czekaliśmy. Podcięte konie ruszyły z miejsca". Chwilę później Kuczbara pewnie wyciąga przed siebie rękę na znak hitlerowskiego pozdrowienia. Esesman pilnujący ostatniego punktu kontrolnego odpowiada tym samym. Nikt ich nie zatrzymuje. Komski: ,,Byliśmy już za obrębem dużego łańcucha straży - na drodze wiodącej w kierunku miasta Oświęcimia". Ale na drodze pojawia się kolejny esesman. Chytrze się uśmiecha. Komski: ,,Widocznie pomyślał sobie, że jedziemy coś zorganizować. Zdjęliśmy przed nim czapki i pojechaliśmy dalej". Zorganizować - znaczyło po prostu ,,skombinować". * Zbliżają się do przejazdu kolejowego. Szlaban jak na złość opada. Przejazd Gdy czekają, aż towarowy skład przejedzie, ktoś do nich biegnie. To inny kapo, który pilnuje grupki więźniów. Rozpoznał Küsela, pewnie chce coś załatwić. Szlaban podnosi się w górę, kapo nie zdążył do nich dobiec. Znowu mieli szczęście. Komski rozwija szkic z planem ucieczki. Przewodnik Wciąż poranek 29 grudnia 1942 roku, trochę wcześniej. Okolice KL Auschwitz. Rowerzysta przejeżdża już drugi raz niedaleko obozu. Jest dziesiąta trzydzieści, a ich jeszcze nie ma. [...]