Kreta

Opis produktu:

Nawet podczas krótkiego pobytu nietrudno zauważyć, że Kreta nie pasuje jakoś do pocztówkowego obrazu typowej wyspy greckiej z kuszącą plażą, przewróconymi, antycznymi kolumnami i tawernianym gwarem. Nie żeby tych rzeczy tu brakowało (jest ich w nadmiarze), ale ziemia ta jawi się jako znacznie bogatsza i bardziej tajemnicza. Powodem jest może fakt, że była ona zamieszkana na długo przed przybyciem Greków. Mimo iż to na Krecie, według podań, urodził się ich główny bóg, nie jest wyspa żadnym kluczem do zrozumienia Grecji, a raczej przeciwnie - wprowadza w dzieje chaos i gmatwa terażniejszość. Dzeus np., który dla antycznych był przecież bogiem nieśmiertelnym, właśnie tu na Krecie miał swój grób, wskazywany przez wyspiarzy od niepamiętnych czasów. Równie dwuznaczna pozostaje jedna z pierwszych cywilizacji świata, minojska, kwitnąca na wyspie przez tysiąc lat. Jej nagłe zniknięcie 3500 lat temu stanowi do dziś zagadkę.

Z wyspiarzami, my Polacy, dzielimy wiele cech charakteru i podobieństwo historii. Kreteńczykom nie trzeba tłumaczyć naszych powstań i walki o wolność. Podobieństwa są też codzienne i prozaiczne, jak choćby dzielenie pierwszego (albo jak kto chce, ostatniego) miejsca w statystyce użycia tytoniu, palimy najwięcej papierosów w Europie (Grecy - 7,8 na osobę dziennie, Polacy 7,3. Na wyspie powiada się, że typowym "kreteńskim śniadaniem" jest kawa i papieros). Kontakty między naszymi narodami nie są może naj starszej daty, ale bardzo zróżnicowane. Mikołaj Kopernik słuchał w Padwie wykładów znawcy klasyków, Kreteńczyka Markosa Masurosa, jednego z najlepiej wykształconych ludzi tamtych czasów. W XVII wieku król polski przyznał niejakiemu Józefowi Nasi prawo wyłączności na sprowadzanie "mocnego wina kreteńskiego". Zapewne chodziło o słynną małmazję, którą sączyła już wtedy połowa Europy.
Niewykluczone, że Kretę w latach 40. XIX wieku odwiedził Cyprian Kamil Norwid; można jednak przypuszczać, że to nie wyspa stanowiła wtedy jego główny punkt zainteresowania. Polacy biorą udział w badaniach nad dziejami Krety. Od wielu lat prowadzi tu wykopaliska archeolog Krzysztof Nowicki. Z tysięcy Polaków emigracji solidarnościowej kilkudziesięciu zamieszkało na wyspie, głównie w Chanii.