Rozdział 1
Trzęsienie ziemi

Zatrzymałam samochód przed wejściem do restauracji. Zahamowałam z takim impetem, że dwóch przechodniów z lękiem spojrzało w moją stronę. Sama się przestraszyłam. `Co się ze mną dzieje?`. Zacisnęłam dłonie na kierownicy. Upłynęło dobrych kilka minut, nim ruszyłam z miejsca.
Gdy przekraczałam próg, marzyłam tylko o jednym - by znaleźć stolik w najbardziej ustronnym miejscu, gdzie ukryję się ze swoim psychicznym rozkawałkowaniem i gdzie spróbuję złożyć do kupy tę garść skorupek, jaką się czułam. Najlepiej znika się w samotności, ale w mieszkaniu z pewnością padłabym na łóżko i zaniosła się spazmatycznym szlochem. Na spektakularną rozpacz zawsze znajdę czas - postanowiłam zostawić ją na potem.
Restauracja stanowiła idealne miejsce na chwilowe wytchnienie, oczywiście pod warunkiem że żadnemu z gości nie przyjdzie do głowy wbić we mnie wścibskiego spojrzenia. Twarze, z których można było wyczytać tragikomiczną historię, takie jak moja teraz, zawsze przyciągały uwagę.
Znalazłam miejsce przy oknie, w najdalszym kącie sali. Od sąsiedniego stolika oddzielała mnie potężna donica z jakimś zielonym wiechciem - cicha ostoja bezpieczeństwa. Rozważałam przez chwilę, czy nie podejść do baru i nie wyżalić się barmanowi, ale zrezygnowałam. Po pierwsze, za barem stała smutna kobieta, która nijak nie przypominała życzliwego spowiednika, a po drugie, takie zwierzenia zaanektowali dla siebie zdołowani faceci - opisy ich smętnie zwieszonych nad setką wódki głów i konfidencjonalne mruczenie odnotowano w tonach literatury i zarejestrowano na kilometrach taśmy filmowej. Psychiczny ekshibicjonizm panów był usprawiedliwiony, mój - nie.
Zerknęłam w menu, czując się jak posąg z papier-mâché, symbol uchwyconej w biegu codzienności: `Kobieta z jadłospisem`. Czy w kartach restauracyjnych nie powinny znajdować się jakieś krzepiące zdania, wrzucone od niechcenia pomiędzy królika w burakach a halibuta na gorących prawdziwkach? Coś w stylu: `Nie martw się, jutro będzie gorzej`, `Nie ty jedna, nie ostatnia, a jeść trzeba`, `Głowa do góry, bo jeśli już doczołgałaś się do naszej restauracji, to chyba nie jest aż tak źle`?
Nie mogłam sobie przypomnieć, od czego się wszystko zaczęło. Jak doszło do tego, że siedziałam teraz w tej niewielkiej, gustownej restauracyjce na Mokotowie i za wszelką cenę próbowałam wziąć się w garść? Byłam pewna, że pierwsze sygnały nadchodzącej katastrofy musiały pojawić się znacznie wcześniej. Niestety tylko nieliczne dopuszczamy do świadomości. Zazwyczaj docierają do nas wtedy, kiedy już za późno na jakikolwiek ruch i pozostaje jedynie rozpaczliwe chwytanie haustów powietrza. Zresztą aby odczytać właściwie wszystkie te sygnały, musiałabym przeanalizować tysiące faktów ` przesłanek ` gestów, min, słów oraz przemilczeń. Może nawet stworzyłabym z tych elementów zgrabny emocjonalny landszaft, ale jako dzieło rażące dosłownością i tak wylądowałoby w śmieciach. Rzetelność stanowiła poza tym ostatnią rzecz, na jaką miałam w tej chwili ochotę. Mogłam jedynie skupić się na najbardziej wyrazistych znakach.
W restauracji panował spokój. Szum cichych rozmów wypełniał przestrzeń, poruszany wiatrem lufcik miarowo uderzał o framugę, a przez szerokie witryny wpadały smugi żywego wiosennego słońca. Trzymałam kartę jak koło ratunkowe, wiedząc, że dopóki ją dzierżę, kelnerka nie naruszy mojego terytorium. Kamienie nie składają zamówień.
Wieczorny powrót z Konstancina. To wtedy po raz pierwszy poczułam, że coś jest nie tak.
Wycieraczki pracowicie rozbijały strużki wody spływające po przedniej szybie samochodu, czarny asfalt lśnił w świetle reflektorów. Wydawało mi się, że jest świetnie. Deszcz szumiał, z radia sączyła się muzyka, a tuż obok siedział facet, o jakim marzyło wiele kobiet. Bo taki męski, taki seksy, trochę nawet drań. Damskiej zawiści towarzyszyła lekka irytacja, że wybrał akurat mnie - kobietę z nadwagą. Zupełnie niezrozumiała sytuacja. Niepokojąca. Jak fałszowanie młodzika z mutacją na oficjalnym występie chóru. No bo jak to? Przecież mężczyźni uwielbiają tylko poręczne kobiety. Lekkie i wygodne jak neseserki, z którymi można gładko wcisnąć się do zapchanego wagonu metra, pomajtać sobie nimi od niechcenia, pogładzić je i otworzyć jednym ruchem ręki. To oczywiste, że żaden nie chciałby się pchać przez życie z wielką pękatą walizą. Jeszcze kilka miesięcy temu stanowiłam żywe zaprzeczenie tego poglądu i dowód na to, że mężczyzna jest istotą bardziej skomplikowaną, niżby się zdawało. Może nie każdy, ale ten na pewno. Teraz moja pewność gdzieś się ulotniła. Jakich szukałam znaków? Przecież wszystko było oczywiste. Po prostu nie mieściłam się w dłoni.
- Podać coś do picia? - usłyszałam głos kelnerki.
- Tak, cappuccino.
Dziewczyna kiwnęła głową i odeszła w stronę baru. Natrętne pytania znowu zawisły nade mną jak chmura komarów. `Czyżbym coś przeoczyła? Kiedy zaszła w nim zmiana? Gdzie szukać przyczyny tego, co się stało? A może tu nie chodziło o moją niewymiarowość? Dlaczego przyszła mi do głowy ta droga z Konstancina?`. Zacznijmy jeszcze raz.
***
Wycieraczki pracowicie rozbijały strużki wody spływające po przedniej szybie samochodu, czarny asfalt drogi lśnił w świetle reflektorów. Wydawało mi się, że jest świetnie. Spędziliśmy dwa dni w eleganckiej rezydencji Wojtka Grosza - zdolnego, zamożnego architekta, który po piętnastoletnim pobycie w Australii wrócił do Polski z głową pełną pomysłów i z planami rozmaitych inwestycji budowlanych. Żona Monika, efektowna prawniczka z temperamentem, podtrzymywała jego zapał rzeczowymi, fachowymi poradami oraz dbała o dobre kontakty z ludźmi z krajowej socjety. Oboje sprawiali wrażenie sprawnie działającej maszynki. Mieli przy tym entuzjazm i wdzięk ludzi z prawdziwą pasją. Spodobali mi się - byli towarzyscy, bezpośredni, bardzo australijscy.
Kiedy Filip zatrzymał samochód przed bramą ogrodzenia, Monika Grosz niemal od razu pojawiła się w drzwiach domu w stylu polskiego dworku. Patrzyłam na zgrabną, bardzo ładną brunetkę idącą żwirową
alejką, by nas powitać, i nie mogłam pojąć, jakim cudem jej nogi obute w złotawe szpilki nie wyginają się na nierównej nawierzchni. Widocznie szczupłe kobiety sukcesu nawet podłoże umiały skłonić do posłuchu.
- Cudnie, że jesteście, już otwieram! - zawołała wesoło, otwierając metalowe skrzydła secesyjnej bramy.
Filip wjechał na żwirowy dziedziniec z kolorowym kwietnym klombem pośrodku, a następnie zatrzymał samochód w niewielkiej zatoczce parkingowej. Przed wyjściem spojrzał na mnie z uśmiechem.
- Świetna babka, nie? Spodoba ci się, jest inteligentna, tylko uważaj, gada jak najęta. - To powiedziawszy, wykonał palcami ruch imitujący mówienie.
Monika zamknęła bramę wjazdową i podeszła do nas z serdecznym uśmiechem. Filipa znała od dawna, mnie zobaczyła po raz pierwszy. W jej pogodnych oczach zauważyłam lekkie zdziwienie. Filip nie przywiózł żadnej smukłej laski, tylko prawdziwą bujność. Nie miałam jej tego za złe. Byłam przyzwyczajona, że moja obecność u boku interesującego mężczyzny wzbudza mieszane uczucia. Jeśli wywracasz schemat na lewą stronę, zawsze licz się z jakimiś kosztami. Zaskoczenie Moniki trwało zresztą ułamek sekundy - w końcu była światową kobietą perfekcyjnie panującą nad mimiką i niewiele mogło ją zdziwić.
Wojtek Grosz okazał się przystojnym blondynem o pogodnej twarzy. W wytartych dżinsach i wyświechtanej koszuli flanelowej wydawał się swobodny i bezpretensjonalny. Powitał mnie silnym uściskiem dłoni, zamienił z Filipem kilka słów świadczących o dużej zażyłości, a potem oznajmił:
- Monika pokaże wam pokój. Kiedy się rozgościcie, zejdźcie na dół. Czekamy.
***
Mimo że zapierałam się rękami i nogami (wolałam leżeć w łóżku i obracać w myślach każdy centymetr swojego nieszczęścia), Urszula, moja wieloletnia przyjaciółka, wyciągnęła mnie na zakupy. `Czeka cię rewolucja. Musisz się do niej przygotować. Wyjedziesz, opalisz się, odpoczniesz, wrócisz odmieniona. Inaczej spojrzysz na życie` - przekonywała.
Dobrze, w porządku, niech będzie. Po kilku godzinach negocjacji zgodziłam się oddać w jej ręce.
- Najpierw garderoba - zdecydowała, przekraczając próg eleganckiego salonu.
Świetnie. Wspaniale. Garderoba.
Urszula biegała między regałami, ściągając z wieszaków bluzki, sukienki, spódnice - wszystko, co jej zdaniem stanowiło nieodzowny element rewolucji. Kiedy skończyła, wcisnęła mi w dłonie stertę ciuchów i wepchnęła mnie do przymierzalni.
Trzy kiecki odłożyłam niemal od razu. Ładne, nawet bardzo, ale pasowały na krasnoludka. A ja nie byłam krasnoludkiem. Dwie bluzki leżały całkiem dobrze, oczywiście jeśli nie zamierzałam dopinać się w pasie. Najgorsze jednak piekło przeszłam z kostiumem kąpielowym. Sprzedawczyni przekonała Urszulę, że wykonano go z najnowszego superrozciągliwego materiału, zdolnego pomieścić każdą, nawet najbardziej niewymiarową kobietę. Złe przeczucia ogarnęły mnie już wtedy, kiedy próbowałam rozciągnąć go w dłoniach. Nic nie zapowiadało, żeby przestrzeń, którą w ten sposób stworzyłam, mogła moje krągłości przyjąć. `Brakuje ci wiary, w końcu trzeba wierzyć we współczesną technologię`. Z ufnością zaatakowałam więc lśniący fioletowy skrawek materiału. Lewa noga przeszła, druga również. Teraz należało naciągnąć go na najbardziej górzystą część mojego jestestwa. Poczułam się trochę jak ciężarowiec: przed decydującym podrzutem odpoczywa chwilę ze sztangą opartą na piersiach, tyle że do piersi było jeszcze daleko - plażowy strój tkwił na razie w połowie ud. Z animuszem i wiarą chwyciłam materiał, podciągając go wyżej. Coś niebezpiecznie zatrzeszczało. Kostium wpił się w brzuch i pośladki z taką siłą, że na moment straciłam oddech. Rzuciłam okiem na szew. Rozciągnięte do granic możliwości nitki trzymały się materiału z jakąś rozpaczliwą desperacją, a każdy gwałtowny ruch groził katastrofą. I ta dyndająca z boku metka. Sto pięćdziesiąt złotych. Pod żadnym pozorem nie mogłam się ruszyć. Jedyne, co mi pozostało, to w miarę bezpiecznie zsunąć z siebie fioletowy cud wzornictwa i technologii. Ba, ale jak to zrobić? Materiał przylegał do ciała tak ścisło, że nawet nie miałam za co chwycić.
- No i jak, kochana? Wszystko dobrze? - usłyszałam zza drzwi głos Urszuli.
- Dobrze, świetnie, wspaniale - wyszeptałam, przekonana, że głośniejsza odpowiedź nadwyręży elastyczne wiązania.
- Super, bo już się bałam, że coś się stało.
Na szczęście nic się nie stało. Poza tym, że tkwiłam w małej komórce zakleszczona w fioletowego obcego, bez możliwości jakiegokolwiek ruchu, jak w kokonie - nie stało się zupełnie nic.
***
W domu Urszula wyjęła z torby rozdarty z boku krzyk mody - ten nieszczęsny kostium kąpielowy - i spojrzała na mnie z niemym wyrzutem. Nie mogłam zostawić tego bez komentarza.
- Nie patrz tak na mnie. To nie moja wina, że współczesne technologie są zawodne. To krótkowzroczność nie przyjmować do wiadomości, że świat pęka w szwach. Dlatego od dłuższego czasu kupuję w salonach mody tylko czapki i okulary przeciwsłoneczne.
- Przecież ja wiem, że nie chodzi o ten głupi kostium - zaczęła Urszula z powagą, która nie wróżyła niczego dobrego. - Chodzi o Filipa. I tylko o niego. Wyjaśnij, dlaczego nie możesz do niego zadzwonić?
Nie zamierzałam jej pomagać. Rzuciłam groźne spojrzenie i usiadłam przed laptopem.
- Dobrze, rozumiem: duma. Zapora emocji. Ale pomyśl, czy twoje życie nie byłoby lżejsze, gdybyś niekiedy odpuściła? Wiem, to nie jest proste, mnie samej też czasem trudno, ale może warto spróbować? Nie przyszło ci nigdy do głowy, że właśnie przez te swoje przekorne odmowy i zacięcie rozwaliłaś sobie kilka związków? Chcesz w to brnąć? Pamiętasz Pawła? Tego muzyka? Przypomnieć ci, dlaczego z nim zerwałaś? Ponieważ wyjął ci papierosa z ust. Uznałaś, że pogwałcił twoją wolność, i w jednej chwili wyparował z twojego życia. Dzwonił, stał pod domem, prosił. Ale ty się nie ugięłaś. A taki był piękny.
- Boże, Urszula... Przestań.
- No tak, dla ciebie piękno nigdy nie było decydujące. Ty kochasz się w umysłach. No to idźmy dalej. Marek. `Seksowny, inteligentny` - twoje słowa. Oczy ci lśniły, kiedy o nim mówiłaś. I co? Zrobiłaś wszystko, żeby to schrzanić. Chciałaś gorącego uczucia, wymyśliłaś sobie, jak powinien wyglądać wasz związek. Obsadziłaś go w roli, tylko zapomniałaś uprzedzić, w czym gra. A kiedy przychodził, stwierdzałaś rozczarowana, że robi to źle i fałszywie. Kto by to wytrzymał? Nie dziwię się, że się wymknął.
- To nie fair!
- Mówię tak, abyś się ogarnęła! Kiedy odszedł, stwierdziłaś: `To dlatego, że nie jestem laską`. Może to prawda, może nieprawda, ale założę się, że robiłaś wszystko, by móc to w końcu powiedzieć. Nie chciałabyś przekonać się, jak jest naprawdę? Przejdź na dietę. Zeszczuplejesz i wtedy nie będziesz miała już żadnego alibi.
- Daj spokój.
- Nie dam.
- Chyba oszalałaś?! Chcesz, żebym stała się jedną z tych znerwicowanych kobiet, które nie rozstają się z wagą spożywczą?
- Nie. Chcę, byś przestała zwalać winę na wygląd. No i przeszła się po plaży w nowym, naprawionym przeze mnie kostiumie.
- Nie lubię plaż. W piasku znajdują się miliony bakterii, skrawki wędlin i zjełczały olejek do opalania.
- Wiesz przecież, o czym mówię.
Przyjaciele są najgorsi. Nie robi na nich wrażenia żadna, najwymyślniejsza nawet retoryka. Jakby byli na nią zupełnie impregnowani. Urszula miała trochę racji, choć wydawało się to prawdą nieco dla mnie wstydliwą. Nie zamierzałam jednak łatwo składać broni.
- Słuchaj, ja się do tego nie nadaję. Widziałaś kiedyś oczy tych kobiet? Są smutne. Zbolałe. Wiecznie rozdrażnione.
- Być może przez jakiś czas tak jest. A potem wbijają się w małe czarne i osiągają sukcesy.
- Mam gdzieś ich sukcesy. Chcę, żeby złożyli mnie do grobu grubą, ale szczęśliwą.
- Jeśli czegoś z tym nie zrobisz, złożą cię tam szybciej, niż myślisz - rzuciła lodowato Urszula.
Przesadziła. Miałam ochotę powiedzieć przyjaciółce, że kiedy patrzę na to jej wypielęgnowane jestestwo w rozmiarze trzydzieści pięć i pół, to umieram z nudów, bo nie ma w nim ani krzty zaskoczenia. Szczupłe nogi, zgrabny tyłek i idealnie skrojone piersi. No po prostu monotonia nowojorskiego wieżowca! A ja? Ja byłam arkadowo sklepionymi podcieniami, najbardziej wymyślną kamienicą Antonia Gaudiego, bujnością toskańskiej willi. Wiele ryzykowała, przypuszczając atak na to moje architektoniczne piękno. Powinnam się wkurzyć i nie dzwonić przez pół roku. Nie mogłam jednak nie docenić tego, jak bardzo się stara. Intencje Urszuli były naprawdę szczere. Westchnęłam.
- Dobrze. Spróbuję, chociaż nie wierzę w nagłe przemiany. Moim zdaniem wszystko jest zapisane w górze i nie wolno z tym walczyć. Owszem, mam tam i tu niewielki nadmiar, ale może tak właśnie ma być?
- Może - zgodziła się Urszula - ale jeśli nie, to wykręcisz górze niezły numer. Nie nęci cię to?
Nęciło. Odrobinę. Górze zawsze warto było wykręcać różne numery. Stanęło więc na tym, że od następnego dnia zacznę budowę nowojorskiego wieżowca wzbogaconego o niewielkie daszki w stylu Franka Lloyda Wrighta. Na zrealizowanie idealnie strzelistego projektu nie miałam raczej szans. Na szczęście Urszula odniosła się do tego szczerego realizmu ze zrozumieniem.
Wobec wielkiej obietnicy szczęśliwej metamorfozy rezygnacja z ulubionych posiłków wydawała mi się czymś łatwym do zniesienia. Cukier? Makarony? Pachnące bułeczki? Drobnostka. Po prostu bułka z
masłem, a właściwie teraz: seler naciowy z masłem. Nie, nie z masłem. Z olejem kukurydzianym, który nie zawierał żadnego pełzającego cholesterolu odkładającego się w nadmiarze w moich arteriach. Koniec.
Wymyłam lodówkę, aby godnie powitała nowe produkty w moim życiu, i ruszyłam na zakupy.
Wróciłam po godzinie objuczona zieleniną, miękką i twardą, pomidorami, rybami, kabaczkami, dyniami, chudymi serami (tak chudymi, że ledwo dostrzegłam je na półce sklepowej) oraz jajkami, które jako jedyne jawiły mi się ostatnimi łącznikami pomiędzy starym a nowym. Bo jajka były smaczne, a te wszystkie zielone wiechcie - nie. Chleba nie wzięłam wcale. Co prawda wszystkie poradniki zezwalały na włączenie do jadłospisu drobnych kromek ciemnego żytniego pieczywa, ale czy ja trafiłam na syberyjskie zesłanie? Miałam doprowadzić się do formy, a nie rozsmakować w masochizmie. Słyszałam, że uzależnieni od odchudzania wychwalali pod niebiosa zalety pumpernikla. Podejrzewam jednak, że to nie byli zwyczajni ludzie, a raczej silni, mroczni, niezłomni bojownicy - jak marines w ekstremalnych sytuacjach. Pumpernikiel był czarny, twardy i szalenie wiatropędny. Ostatecznie mogłam zrezygnować z pachnących żeberek, jednak wypowiadanie wojny żołądkowi to już gruba przesada.
Wydrukowałam z internetu kilkanaście dietetycznych przepisów. Czułam, że działam chaotycznie i powinnam podejść do odchudzania z gotowym planem. Ale najpierw chciałam się zorientować, w jakiej materii przyjdzie mi się poruszać. Spojrzeć w twarz niebezpieczeństwu to pierwszy krok na drodze do zapanowania nad niechęcią i mechanizmami ucieczkowymi. Większość przepisów zabraniała smażenia, eliminowała wysokokaloryczne mięsiwa, zalecała warzywa (najlepiej z wody i bez soli) oraz ograniczenie owoców jako źródeł podstępnej glukozy. Na liście produktów zakazanych znalazły się cukier, węglowodany i tłuszcze. Co prawda gdzieniegdzie w internecie wypływały nieśmiałe protesty lekarzy dotyczące całkowitej eliminacji tłuszczu, który odpowiadał między innymi za prawidłowy stan kośćca, jednak te pojedyncze głosy ginęły w gwarze zwolenników radykalnej likwidacji zbędnych kilogramów. Dużo samozaparcia wymagało już samo wczytanie się w treść owych przepisów. Nic nie zapowiadało tego, że finalny produkt przyniesie choćby krztynę radości. Nie mogłam przewidzieć smaku przygotowanych według nich potraw, jednak przy odrobinie wyobraźni stawało się jasne, że oto jestem posiadaczką recept na beznamiętność. I to było najgorsze.
Bo przecież nie chodziło o obżeranie się, tak jak w miłości fizycznej nie chodziło o robienie tego od rana do wieczora, dzień w dzień, bez wytchnienia i myślenia o czymkolwiek innym (nawiasem mówiąc, uważałam, że warto choć raz w życiu doświadczyć takiej seksualnej obsesji). Najważniejsze, aby wszelkim działaniom, bez względu na to, czy dotyczyły pasji, idei, zawodowego spełnienia, seksu czy jedzenia, towarzyszyła namiętność. Namiętność, ta naturalna, wywodząca się z radości życia, była jak elektryzujące uderzenie energii, uruchamiające uśpione pokłady sił i możliwości. To ona sprawiała, że twórcze podniecenie nie rozpraszało się i nie rozmywało, to dzięki niej każdy dzień nabierał smaku i barw. Gdyby jej zabrakło, nasze życie zmieniłoby się w pejzaż z wyblakłą apaszką wirującą leniwie na wietrze.
Oczywiście, bywały również namiętności mroczne, ciężkie, destrukcyjne, towarzyszące najczęściej nieokiełznanemu pragnieniu posiadania. Niemożność posiadania - czy to ludzi, pieniędzy, czy władzy - budziła w człowieku demona ciemności. Demon ten również stanowił silny napęd życiowy, ale w odróżnieniu od namiętności, której źródło brało się z prostej radości życia, nie rozprzestrzeniał światła. No chyba że mowa o poświacie powstałej pod wpływem samospalenia w ogniu pożądań i pustych urojeń.
Miałam przed sobą suche formułki, których jedynym celem było zniszczenie mojej przyjemności smakowania. Wystarczy porównać przepis namiętny i beznamiętny, aby zrozumieć różnicę jakości. Ów sens był dostrzegalny już na poziomie samego opisu przygotowywania potrawy.
Przepis namiętny: `Dorodną, pulchną gąskę długo i dokładnie nacierać tłuszczem z solą i pieprzem, aż glazura rozprowadzi się równomiernie po całej jej powierzchni. Podczas nacierania należy równocześnie ugniatać ją delikatnie, aby mięso zmiękło pod wpływem dotyku. Przygotowane wcześniej nadzienie, którego podstawowymi składnikami powinny być pietruszka, bułka oraz wątróbka drobiowa, wsadzać małymi porcjami do środka, lekko upychając. Po zakończeniu tej czynności gęś należy zamknąć, związując jej nogi sznurkiem, a następnie wstawić do piekarnika. Odpowiednio upieczona gąska pokryje się apetyczną, chrupiącą brązową skórką, a aromat pieczeni rozprzestrzeni się po całej kuchni`.
A oto przepis beznamiętny: `Buraki obrać, ugotować i odcedzić, a następnie zetrzeć na tarce. Podobnie uczynić z jabłkiem. Pora pokroić na centymetrowe słupki, sparzyć wrzątkiem, wystudzić, dodać do buraczków. Wszystko razem wymieszać, posolić, skropić sokiem z cytryny i polać kilkoma kroplami oliwy. Smacznego`.
Smacznego? Pfuj! Miałam przed sobą kilkanaście takich przepisów i wpatrując się w nie, kombinowałam usilnie, jakiego by tu użyć fortelu, aby zamienić buraczki na gąskę. Rzecz jasna, niczego nie wymyśliłam, a nie mając innego wyjścia, postanowiłam odważnie stawić czoło bezbarwnej poprawności. Wiedziałam, że muszę podejść do tego metodycznie.
Dla osoby, której większa część życia upłynęła w chaosie przypadkowych wyborów, to zgoła urzędnicze podejście było teraz czymś zupełnie nowym. I od razu zapachniało trudnością. Rozłożyłam przepisy na stole, dokładnie się w nie wczytując. Po kwadransie już wiedziałam, co robić. Pogrupowałam wydruki w trzy kupki. W pierwszej znalazły się przepisy, których nigdy nie zamierzałam użyć, na przykład hiszpański chłodnik gazpacho składający się ze zmiksowanej cebuli, czosnku, pomidora oraz papryki. Szans nie miały również wszelkiego rodzaju kleiki wzbogacone o owocowe przeciery. W drugiej kupce znalazły się przepisy, które oznaczyłam jako `akceptowalne warunkowo`. Największą ich wadą było to, że zgromadzenie odpowiednich produktów zajęłoby mi pół dnia. Gdybym dotarła wreszcie do domu, padłabym w kuchni na podłogę i oddała się lekturze czegoś na wskroś krzepiącego, ale tylko po to, aby zabić niepokój niemocy.
Uznałam, że do kupki drugiej wrócę jedynie wtedy, kiedy zawiedzie mnie kupka trzecia. W tej ostatniej - przyznaję, niezbyt licznie reprezentowanej - znalazły się potrawy najprostsze i zawierające sporo mięsa, ryb oraz najbardziej zjadliwych warzyw. Bo nie jest tak, że wzdragałam się na myśl o każdym warzywie. O, nie! Lubiłam na przykład cukinię, kabaczka, bakłażana. Jednak robiąc zakupy, czasami o nich zapominałam.
Ćwicząc się w metodyce, po raz kolejny uświadomiłam sobie, jaka przepaść dzieli osobę kierującą się odruchami serca i tę, która każdy swój dzień starannie reżyseruje. Wystarczy wyobrazić sobie Dantona, jak zostaje zmuszony (po dobroci by to nie przeszło) do przejęcia od Robespierre`a jego sposobu myślenia i stylu życia. Po tygodniu nie byłoby czego zbierać. Życie rewolucjonisty, bohatera ludu zapadłoby się w otchłań wraz ze znienawidzonymi przez niego śnieżnobiałymi, wykrochmalonymi mankietami koszuli.
Kontynuując rozważania nad przepisami, zauważyłam, że wynajduję coraz więcej argumentów za pozostaniem przy dawnym, wolnym od ścisłych reguł życiu, trochę tak jakby siedział we mnie podstępny chochlik mruczący uwodzicielsko: `Po co ci te zmiany, nie lepiej zostawić wszystko tak, jak było? Pamiętasz? Wchodziłaś do restauracji, siadałaś przy stoliku, wybierałaś z karty danie, na które miałaś ochotę, a niedługo potem po twoim podniebieniu rozpływała się rozkosz smaków. Czy nie było fajnie?`. Zmusiłam się, aby wykopać chochlika ze swojej głowy, choć robiąc to, na wszelki wypadek dokładnie zapamiętałam, dokąd poleciał, aby odnaleźć go w jakiś deszczowy, depresyjny dzień. Może kiedyś pomoże mi napisać historię niegrzeczności? Na razie jednak był zbędny. Przecież rozpoczynałam eksperyment, zamierzałam wprowadzić do swojego życia jasno określone zasady, nie potrzebowałam mąciciela.
Uporałam się z segregacją, należało więc ustawić przepisy, moje wojsko (piętnastu cherlawych żołnierzy), w odpowiednim szyku. Na pierwszy front - na poniedziałek, wtorek, środę - postanowiłam wysłać ciężką artylerię. `Wypróbuję najpierw te z ulubionymi warzywami i mięsami, ryby zostawię na koniec` - pomyślałam. Zdecydowałam, że za ryby wezmę się w piątek, czym mimowolnie wpiszę się w kulturową poprawność. Spojrzałam odruchowo w kalendarz. Był piątek. `Piątek? Niemożliwe...`. Więc warzywa z rybą. Miałam ochotę zdecydowanym ruchem zerwać kartkę z kalendarza i udać, że jest sobota. W końcu jednak, wygrzebawszy gdzieś z głębi trzewi liche zasoby pokory, przyjęłam wyrok. Piątek. Trudno - ryba, niech będzie, na rozruch, na dobry początek.
W ciągu godziny, kierując się precyzyjnym przepisem, przyrządziłam wszystko, co do tej pory omijałam szerokim łukiem. Okazało się, że ani cukinia, ani cykoria nie były trujące. Ba, nawet mi smakowały. Uznałam to za znaczący krok naprzód, a jednak coś nie dawało mi spokoju. Nie chodziło nawet o to, że nadal byłam głodna. Uświadomiłam sobie po prostu, że odchudzanie stanowi problem bardziej złożony, niż mi się na początku zdawało.
Nie chodziło o to, co znajdowało się teraz w mojej lodówce, tylko o to, że pole mojego wyboru, przestrzeń mojej nieskrępowanej wolności (przynajmniej jeśli chodzi o jedzenie) zostały nagle radykalnie ograniczone. Nikt mi tej swobody nie ograniczył przemocą, zrobiłam to sama, zupełnie dobrowolnie, a jednak w duszy zaczęły narastać sprzeciw i bunt. Dlaczego miałabym zrezygnować z tylu miłych rzeczy, kiedy w zasięgu wzroku inni swobodnie oddawali się przyjemnościom? Czułam, jakby moje biedne ciało stało się frontem zmagań liberalno-lewicowej skłonności do nieokrzesanego korzystania z uciech życia i konserwatywno-prawicowej powagi składania majtek w kostkę. Jak widać, chochlik nie dał się tak łatwo spacyfikować – gdzieś z kąta wciąż dobiegało mnie jego melodyjne podśpiewywanie.
Mój gniew łagodziła jedynie myśl (złapałam się jej desperacko, bezsensownie), że już niedługo włożę wrzucony do komody nieszczęsny kosmiczny kostium kąpielowy. Niedługo? To znaczy kiedy? Przecież specjaliści od schludnie wyrzeźbionych ciał radzili, aby nie mierzyć się i nie ważyć w trzy dni po rozpoczęciu diety. Najwidoczniej dobrze wiedzieli, że słaba motywacja mogła prysnąć jak bańka mydlana po pierwszym mierniczym niepowodzeniu. Bo czyż w trzy dni da się łyżeczką wyładować wagon z koksem? Nie. Tu potrzebne były wytrwałość i samozaparcie. Nadzieja na wspaniałą przyszłość, okraszoną dojrzałą, świadomą wolnością, wymagała trzymania chciejstwa na uwięzi, w kagańcu, jak groźnego pitbulla. Nie miałam pewności, czy owa świetlana przyszłość rzeczywiście nadejdzie, wiedziałam natomiast, że jeśli się poddam, jeśli złamię reguły umiaru, to stracę jedyną okazję, aby się o tym przekonać. Wytrwać, przyjąć z pokorą własną decyzję. Myśląc tylko o tym, odwijałam z papierka bladawy filet z dorsza.
Nie mogłam tej biednej ryby obtoczyć smakowitą panierką i wysmażyć tak, aby przyjemnie chrupała pod zębami. Koniec z przyjemnie, chrupaniem i smażeniem. Miałam poddać ją jedynie jałowej obróbce. A najlepiej, gdybym w ogóle zjadła ją na surowo, co nawet przez chwilę rozważałam. Bo czemu nie? Takie sushi. Ale sashimi z dorsza nie zjadłby nawet najbardziej japoński Japończyk, więc ja także zrezygnowałam. Nieosolony dorsz z wody wcale nie był lepszy - zupełnie jak film Ruchome słowa Manoela de Oliveiry: niezjadliwy i nijaki.
Dopuszczalne przyprawy - imbir, cytryna i inne wynalazki - wreszcie nadały potrawie jakiś smak i nieszczęsna ryba zniknęła z talerza, a wraz z nią mój apetyt.
Jedzenie. Nie chcę demonizować działań, które w końcowym efekcie prowadzą do prostego uczucia sytości, ale warto odnotować dwa momenty. Pierwszy z nich dotyczy postrzegania i odczuwania. Podziwianie zapachów, kolorów, faktury, czyli tego wszystkiego, co odpowiada za pojawienie się łaknienia - to preludium, atrakcyjna gra wstępna przygotowująca kubeczki smakowe do akcji. To jeden z ważniejszych etapów konsumpcji. Szamani od reklamy dobrze wiedzieli, że zanim potencjalni klienci poczują się jak królowie świata, przemierzając bezdroża wymarzonym autem, najpierw będą podziwiać jego chromowany grill, lśniące klamki, opływową linię karoserii... Już sam wygląd limuzyny miał wywołać u nich podniecenie. A czy kogokolwiek mógłby podniecić białawy, cuchnący filet z dorsza? Czy stanowił on obietnicę jakiejkolwiek rozkoszy? Bo na pewno nie rozkoszy smaku.
Smakowanie. Mój znajomy wyznał kiedyś, że wybrał się na obiad z pewną znaną prezenterką telewizyjną. Była to piękna, atrakcyjna kobieta, a przy tym niedostępna jak najnowszy model jaguara. Podczas spotkania podziwiał jej ruchy - sposób, w jaki odgarniała włosy, zakładała nogę na nogę, jak śmiała się z jego głupich żartów - wiedział, że nie może jej dotknąć. `Bałem się, że zarysuję jej karoserię. Gdybym się nią nasycił, byłbym rozczarowany`. Poprzestał więc na smakowaniu. Są na świecie kucharze (przypominają chemików), którzy z subtelnego drażnienia podniebienia uczynili sens swojego życia. Nawet nadali temu nazwę: kuchnia molekularna. Tak, to właśnie w ich restauracjach podaje się na wielkich talerzach kolorowe drobinki jedzenia: galaretkę ze szpinaku polaną wołowiną i umieszczoną w kubeczku z ziarnka fasoli, kroplę sałatki otoczoną kawiorem ze steku, plasterek skrzydła kolibra w sosie z pyłu księżycowego... Można tej kuchni nie cenić (sama od kawioru wolę prawdziwy krwisty kawałek mięsa), można czuć się w takiej restauracji jak wiecznie nienasycony król Tantal, ale sam fakt wyniesienia smaku na piedestał jest w pełni uzasadniony.
Kiedy pierwszy `właściwy` posiłek miałam już za sobą, zapadł zmierzch. Zorientowałam się, że przez kilka godzin nie poświęciłam Filipowi choćby jednej myśli. Tak bardzo pochłonęły mnie rozmaite aspekty żywienia, że osobista tragedia zeszła na dalszy plan. Byłam głodna i rozdrażniona, ale przynajmniej na chwilę uwolniona od destrukcyjnego analizowania przyczyn rozstania. Do późnego wieczoru myślałam wyłącznie o jedzeniu.