Gottland (twarda)

Mariusza Szczygła nie trzeba przedstawiać - znany jest z łamów prasy i nie tylko. Łatwo się zorientować, jaką sympatią darzy naszych południowych sąsiadów.
Te ciepłe uczucia mają wpływ na atmosferę książki. Czujemy się trochę jakbyśmy wyruszając z autorem do Czech, jechali odwiedzić dobrego przyjaciela. Ma on oczywiście jakieś swoje wady, jakieś śmiesznostki, ale przecież patrzymy na to z miłością. Książka ma dlatego przyjemny klimat, jest ciepła i bardzo dobrze się ją czyta. Historie są ciekawe, a w sposobie pisania widać porządne przygotowanie dziennikarskie. Autor przygotowuje się rzetelnie do opowiadania wybranych historii oraz do przeprowadzanych wywiadów, można polegać na jego wiedzy. Ma też bardzo dobre wyczucie, szczególnie ważne właśnie przy spotkaniach z żywymi osobami, od których chce usłyszeć kawałek historii ich życia.
Reportaże te na pewno pozwalają lepiej zrozumieć Czechów i zauważyć co nas od nich różni - a tych różnic jest, jak się wydaje, całkiem sporo.
Dla mnie jest to książka z ulubionego gatunku - chwilami poważna, niosąca ze sobą ciekawą treść, pouczająca i rozwijająca, a przy tym zabawna, pozytywna i zapewniająca rozrywkę. Nie jest wcale tak łatwo znaleźć taką literaturę, a na półce o nazwie "literatura faktu" chyba szczególnie trudno - dlatego tym bardziej doceniam.

Gottland. Zupełnie nie wiem jak się za tego Szczygła zabrać, choć najzdrowiej pewnie należałoby od początku. Na karku mu podówczas było trzydzieści pięć lat , pojechał pierwszy raz do Czech i się zakochał. Zważywszy swój własny stosunek do Czech lokalizowany gdzieś między nabożnie a realistycznie, w pełni zrozumiałe. Jakiś wywiad z Vondračkową, łamana polszczyzna ?czeskiej instytucji?, czeski i jego śpiewność mu fajnie zagrały, nauczył się. Po roku miało być swobodnie, choć przyznam, ten přízvuk jest i był katastrofalny. A wiem, bo widziałem nie tak znowu stary odcinek Všechnoparty, gdy postanowił zaszokować i moderatora Karla Šípa, i publiczność, pewnie też siebie, a nade wszystko Boga w którego przestał wierzyć po czterdziestce. Šíp nie skumał, publiczność też, Szczygieł nie wiem, a za Boga wolę się nie wypowiadać. Czesi nie lubią tabu, cenią filozofię trzynastej komnaty, mogę sobie pozwolić.

Szczygieł, gdy zjawił się w tych Czechach pierwszy raz, jechał po pewne wyobrażenie, które z oczekiwania stało się spełnieniem i rzeczywistością. Melodyjnie, inaczej, liberalnie i bez Boga, gdy samemu zmagamy się z pewnym postulowanym przymusem. Idealny grunt pod projekcję. Polska małomiasteczkowa, babcie w zaklętej ?zafirankowej? rzeczywistości, chrzest z obowiązku, trzynastolatkowie na murku przykościelnym w niedzielę o 11, lokalny ksiądz ojcem pięcioraczków, purpurat lubiący małych cherubinków. Jak świat światem, warszawskie salony, czy parafia na podkarpaciu, tak bywa, a tezy o proporcjach na rzecz jednego środowiska kosztem drugiego są empirycznie puste. Myślę sobie, że ta ultrakatolicka Polska, jak ją maluje autor Gottlandu, nie upomni się o Boga, nie jest go znowu też tak wiele, subtelnie przykryje jakąś polityczną aferę, czasem pojawi się jakiś niemądry redemptorysta, czasem się popluje zbyt mocno Dziwisz, zapomniawszy o tym, że to nie on ma Parkinsona. Ktoś nam ten katolicyzm namalował, polityk z prawej przypomni, ci od oprawy meczów Legii pokrzyczą, a na koniec już nie w formie reportażu, gatunku bliskiego Szczygłowi, a pewnej narracji, dowie się o tym cała zachodnia Europa. Pana Mariusza jednak z racji jego homoseksualizmu nikt po ulicach Złotoryi, jeśli tam w ogóle bywa, raczej nie pogoni. Myślę sobie za to, że kibice paru czeskich drużyn piłkarskich śmiało by mogli, nie trudno sobie to wyobrazić.

Mistrzowska robota! Reportaże, które spełnią oczekiwania nawet wybrednego bibliofila. Literatura faktu dopieszczona pięknym, literackim słowem. Fantastyczna podróż po Czechach - jak się okazuje - wcale mi nieznanych. O wielu rzeczach nie miałam bladego pojęcia, a przecież to kraj tuż za miedzą. I ten nieziemski humor, który powoduje, że opowieści o czeskich sąsiadach słucha się z zapartym tchem, ale z uśmiechem na ustach, chociaż przecież często wcale nie do śmiechu. "Gottland" to fantastyczna propozycja zarówno dla tych, którzy kochają czytać, jak i tych, którzy lubią wiedzieć :-). Arcydzieło w swoim gatunku. Gorąco polecam!