Dzieje Tajlandii (twarda)

z handlu i systemie pracy przymusowej. Jednak w XVII wieku społeczny i polityczny porządek zaczął zmierzać w kierunku gospodarki opartej na handlu, więzy pracy słabły, pojawiła się arystokracja, a buddyzm therawady ponownie rozkwitł. ZALUDNIANIE SIĘ DORZECZA MENAMU Azja Południowo-Wschodnia jest jednym z najbardziej urodzajnych i różnorodnych biologicznie regionów naszej planety. Na północy wysokie pasma górskie oddzielają ten region od Chin, rozciągając się na południe niczym palce dłoni (mapa 1). Niziny położone pomiędzy górami nagrzewają się do zwrotnikowych i podzwrotnikowych temperatur, podczas gdy pięć wielkich rzek niesie stopiony śnieg z wysokich gór Azji wewnętrznej, a monsuny co roku zalewają cały kraj potężnymi deszczami trwającymi od czterech do sześciu miesięcy. Wysokie temperatury i duża wilgotność tworzą środowisko sprzyjające nadzwyczaj bujnej roślinności. Naturalnym ekosystemem są na północy gęste lasy liściaste, przechodzące na południu w tropikalny las deszczowy, aż po gęste lasy namorzynowe wzdłuż wybrzeża. Mapa 1. Azja Południowo-Wschodnia W przeszłości środowisko naturalne było znacznie lepszym miejscem do życia dla innych niż ludzki gatunków - poczynając od słoni, dzikiego bydła i jeleniowatych, przez małpy, tygrysy, węże i krokodyle, na szerokiej gamie pasożytniczych insektów i mikroorganizmów kończąc. Ludzi mieszkało tu wówczas niewielu i tak było do stosunkowo niedawnych czasów. W górskich jaskiniach zachowały się ślady bytności myśliwsko-zbierackich plemion, sięgające czasów sprzed 180 tysięcy lat, jednak są one nieliczne i słabo udokumentowane. Osadnictwo zwiększyło się z nadejściem kultury ryżu i epoki brązu około 2500 lat , nasilając się jeszcze bardziej w epoce żelaza około V wieku Osiedla z epok brązu i żelaza zakładano na wzgórzach i otaczano fosami, służącymi prawdopodobnie do obrony, a być może także do magazynowania wody. Uprawiano ryż i hodowano bydło, trzymano także psy, w dalszym ciągu parano się łowiectwem i zbieractwem, handlowano cennymi przedmiotami, takimi jak korale i ceremonialne bębny. Wymianę handlową prowadzono między bardzo nieraz odległymi od siebie miejscami. Archeolodzy podejrzewają, że właśnie w tym czasie nowa fala ludności mogła rozproszyć się po całym regionie, przynosząc uprawę ryżu, obróbkę metali, domowe zwierzęta i języki, które dziś zaliczamy do grupy mon-khmerskiej. Prawdopodobnie osiedlano się wzdłuż wybrzeży, wchodzono także w głąb lądu, wzdłuż rzek, aż ku wyżynom, łatwiejszym do zasiedlenia i oferującym zdrowsze warunki do życia. W okolicach ostatniego stulecia przed naszą erą ludność regionu zaczęła handlować z Indiami, co przyniosło idee i technologie z okolic, gdzie rozwinęły się już miejskie ośrodki. Zaczęły się pojawiać większe osiedla, zwłaszcza w dorzeczu dolnego Mekongu oraz na zachodzie, poczynając od dolnego biegu Menamu, poprzez pasma górskie na przesmyku Kra u nasady Półwyspu Malajskiego aż do jego zachodniego wybrzeża. W VI wieku , dzięki zaadaptowaniu pisma przyniesionego z południowych Indii, ludność zamieszkująca oba regiony zaczęła pisać w językach khmerskim i mon. W kraju Khmerów rolnicy stali się ekspertami w zbieraniu i magazynowaniu wody deszczowej, a także wody z jezior i rzek, co pozwalało na utrzymanie gęstego zaludnienia terenu. Prace melioracyjne organizowali władcy, wprowadzając równocześnie indyjskie koncepcje miejskiego życia, budowli, religii i zarządzania krajem, tworząc tym samym nowe centra miejskie, systemy państwowe i monarchie. Wspaniała stolica w Angkorze stała się wzorem, który budził szacunek i był odtwarzany w mniejszych centrach rozproszonych na zachodzie, na równinie Korat i w dorzeczu Menamu. Wczesna mon-khmerska tradycja zakotwiczona była na wybrzeżu, lecz rozwijała się także głębiej na lądzie. Do kolejnego napływu ludności doszło z północy drogami wiodącymi przez pasma górskie. Grupa językowa znana obecnie jako tajska zrodziła się najprawdopodobniej wśród ludności mieszkającej na południe od rzeki Jangcy, zanim Chińczycy Han przybyli do regionu z północy około VI wieku Gdy armie Hanów zaczęły kontrolować południowe wybrzeże Chin w pierwszych wiekach naszej ery, część ludności wycofała się ku wysoko położonym dolinom w górach. W następnych wiekach niektórzy ruszyli na zachód, niosąc dialekty języka tajskiego wzdłuż ponadtysiąckilometrowego obszaru, poczynając od regionu Guangxi aż po dolinę Brahmaputry. Prawdopodobnie to oni przynieśli ze sobą umiejętność uprawy ryżu z użyciem wody spływającej z górskich strumieni. Zdecydowali się osiedlić w górskich dolinach, gdzie z powodzeniem mogli stosować tę technikę. Społeczności te zajmowały się głównie właśnie uprawą ryżu, mogły też nabyć pewne umiejęt