Zanurzona w powojennej rzeczywistości Republiki Południowej Afryki, powieść J. M. Coetzee’ego jest niezwykłą opowieścią o małym chłopcu, którego najważniejszym przymiotem jest towarzyszące mu nieustannie przekonanie o własnej nienormalności. Przekonanie to wynika z przyczyn dość absurdalnych (zwłaszcza, gdy spojrzy się na nie z europejskiego punktu widzenia), a mianowicie: z faktu, iż chłopiec „pochodzi z (…) rodziny, w której (…) nie bije się dzieci (…), a buty nosi się na co dzień.” Przyczyny owej nienormalności są tak samo absurdalne – zdaje się mówić Coetzee – jak panujące w Afryce postkolonialne podziały. To one wszakże prowa-dzą do bardzo niedorzecznych praktyk, jak chociażby niszczenie filiżanki, z której pił Mulat.
Nie są jednak Chłopięce lata – jak zresztą nie jest żadna z powieści Coetzee’ego – agresywnym krzy-kiem przeciwko filozofii apartheidu. Ogniowo narracji stanowi historia chłopca, który – tkwiąc w trudnych rela-cjach rodzinnych – próbuje porządkować otaczającą rzeczywistość. Wszysto zaś dzieje się na poziomie jego przeżyć wewnętrznych i to one są podstawowym budulcem fabuły.
Fakt, iż narrator – dodajmy: trzecioosobowy – ma dostęp do owych przeżyć wewnętrznych, swoistej wiedzy tajemnej, z której chłopiec nigdy nikomu się nie zwierzał, wskazuje na szczególny rodzaj relacji, łączą-cych go z bohaterem powieści. Dochodząca do tego zbieżność nazwisk autora powieści i jej głównego bohatera, jednoznacznie wskazuje na występujący w Chłopięcych latach ton autobiografizmu. Nie jest to jednak zwyczaj-na autobiografia, w której podmiot mówiący, używając pierwszej osoby czasownika, opowiada historię swojego Ja. Narrator powieści bowiem, czy – należałoby już powiedzieć – jej autor, posługując się trzecią osobą czasow-nika jednoznacznie wskazuje, iż nie potrafi się do końca utożsamić z sobą sprzed lat. Ponadto – narracja trzecio-osobowa, z właściwym jej obiektywizmem i dystansem jest bardzo przydatna. Szczególnie wtedy, gdy fabuła dotyczy trudnych relacji rodzinnych – gdy trzeba opowiedzieć o pogardzie odczuwanej względem swojego ojca i gdy trzeba przywołać ten moment, gdy w głowie pojawiła się nadzieja, że znienawidzony ojciec popełnił samo-bójstwo.
Co jednak ważne, wprowadzenie narratora trzecioosobowego, w niczym nie umniejszyło głębi tej nar-racji. Coetzee znakomicie wręcz odtwarza właściwości dziecięcej psychiki – sposób rozumowania, kojarzenia faktów, a także – wrażliwość, doznawanie samotności, refleksje dotyczące śmierci. Opowiadając historię swoje-go dzieciństwa daje jeszcze raz dowód wielkości swojego pisarstwa, które porusza najbardziej drażliwe tematy i najbardziej czułe struny ludzkiej psychiki. Efekt jest taki, że Chłopięce lata warto czytać nie tylko dlatego, że ich autor jest noblistą.
