Centrala Europa

"Centrala Europa" William T. Vollmann

Dwudziesty wiek był jednym z najtragiczniejszych okresów w historii dla Europy. Dlaczego? Coraz większe poparcie, wpływy zyskiwały rządy totalitarne, z pozoru dobre, korzystne dla obywateli, a tak naprawdę okrutne, bezwzględne i mające ogromnie destrukcyjny wpływ na społeczeństwo. A zwłaszcza na najmłodszych, którym od przedszkola wpajano idee nazizmu w Niemczech i komunizmu w Rosji.
"Centrala Europa" to monumentalnych rozmiarów powieść historyczna. Zostały w niej zarysowane sylwetki propagatorów danych systemów politycznych, ale też kluczowe dla historii Europy wydarzenia z tego wynikające.
Zacznę od tego, że Vollmann wyczerpał do cna temat największych reżimów europejskich. Nie wyobrażam sobie, by coś jeszcze mogło zostać dopowiedziane do informacji, jakie udało się zawrzeć w "Centrali Europa". Skutkiem bardzo dogłębnego, wnikliwego opisywania przez autora ustrojów państw totalitarnych i postaci z nim związanych jest to, że mamy niewiarygodnie szerokie spektrum patrzenia na podjęty w powieści temat. Nie trudno wywnioskować, że wiadomości, które są nam przekazywane na lekcjach historii, stanowią mniej niż jeden procent całości wobec zawartości utworu Williama T. Vollmanna.
Bardzo szczegółowo, detalicznie, drobiazgowo z oddaniem wszystkich najdrobniejszych, najmniej dostrzegalnych szczególików przedstawione czytelnikowi zostały cechy, którymi charakteryzowały się postacie "afiszowe" dla przedstawionych form totalitaryzmu. Na kartach powieści spotkamy między innymi Nadieżdę Krupską, Józefa Stalina czy członków SS. Każda z tych person cechuje się czym innym, co oddane zostało wybitnie. Dzięki temu mamy wrażenie, jakbyśmy przenieśli się w czasie, spotkali ich na żywo i poznali pełną zawirowań losu i zakrętów historię życia.
William T. Vollmann precyzyjnie, z pasją i dokładnością prezentuje burzliwe dzieje Europy żyjącej w cieniu dwóch przepotężnych mocarstw. Każde wydarzenie historyczne zostało przedstawione czytelnikowi niezwykle starannie, lecz nie w stylu "podręcznikowym".
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że "Centrala Europa" to tylko ogromna, opasła księga, która nie wniesie niczego więcej do naszego życia, niż stracony czas na jej czytanie. Tak nie jest. To zebrane historie ludzi, niejednokrotnie bolesne, trudne, tragiczne, takie, w które nie chcemy uwierzyć, lecz to sama prawda i nic więcej.
Tej powieści daleko do encyklopedii, ale stanowi kompendium, skarbnicę wiedzy o dwóch europejskich totalitaryzmach, która ma szansę zaciekawić, wciągnąć, a i również przygnieść swoim ciężarem niejednego wymagającego czytelnika.
"Centrala Europa" to w pełni zasłużona laureatka National Book Award.
?7,75/10 ...