Carrie

Ćwierć wieku temu, kiedy pozycje Stephena Kinga zaczęły pojawiać się na polskim rynku książki, zaczytywałem się nimi, darząc je bezkrytycznym uwielbieniem. Niedawno, po długiej przerwie, wróciłem do jego prozy i mimo że nabyte doświadczenie czytelnicze pozwala mi dostrzec w niej słabe punkty, uważam go za jednego z najlepszych twórców literatury popularnej.
Ostatnio sięgnąłem po jego debiutancką powieść z 1974 r. - "Carrie", w Polsce od ponad dekady wznawianą przez Wydawnictwo Prószyński i Ska. Książka ta umknęła moim latom młodzieńczym więc czytałem ją z ciekawością podsycaną przez wiedzę, że sam autor ocenia "Carrie" nisko, zaś fani Kinga otaczają ją kultem.
Powieść ta z pewnością nie jest wybitnym dziełem, brakuje jej kingowskiego rozmachu i jest to zrozumiałe, gdyż czterdzieści lat temu warsztat pisarski Kinga dopiero się formował. Jednak tragiczna historia Carrie White mającej zdolności telekinetyczne, wychowywanej przez fanatycznie religijną matkę, prześladowanej przez rówieśników i mszczącej się na nich, ma wyraźne zalety. Stanowi też zachętę do rozważań nad całokształtem prozy Kinga ze względu na obecne w niej motywy fascynujące i inspirujące pisarza, powracające w jego późniejszej prozie (relacje między mieszkańcami małego miasteczka, zdolności parapsychologiczne, fanatyzm religijny).
W "Carrie" nie ma klasycznego podziału tekstu na rozdziały. W zamian pisarz "złamał" fabułę wstawkami o charakterze m.in. publicystycznym, wspomnieniowym czy epistolarnym, będącymi swoistym aneksem do historii ukazanej w powieści i budującymi napięcie przez opóźnianie rozwoju wydarzeń.
Tekst powieści, bogaty w różne typy zdań, napisany jest na ogół precyzyjnym językiem, z dbałością o dynamikę postaci i plastyczność przestrzeni akcji. Bohaterowie mają swoje marzenia, ambicje, emocje; dowiadujemy się co nieco o ich przeszłości, statusie społecznym, co czyni je wiarygodnymi psychologicznie i socjologicznie. Dużym atutem książki jest osoba Margaret White, matki Carrie, jednej z najbardziej przerażających postaci jakie King wykreował w ogóle. Przestrzenie, bogate w detale, mają swoją atmosferę budowaną przez obecne w nich odgłosy, ciszę, światło a nawet temperaturę.
Elementy nadające książce cechy powieści grozy, czyli temat zdolności parapsychologicznych oraz krwawy odwet budzą mieszane uczucia. O ile motyw telekinezy urozmaicony quasi naukowymi wzmiankami na jej temat, w pierwszej części ukazany jest interesująco, to kolejne trupy i zniszczenie jakie w drugiej części sieje tytułowa bohaterka wykorzystując swój talent, szybko nużą. Ciekawie natomiast prezentują się napięcia emocjonalne pomiędzy postaciami oraz kwestie obyczajowo - psychologiczne poruszające temat budzącej się seksualności skonfrontowanej ze zdeformowaną religijnością oraz problemy wyalienowania i barku tolerancji.
Dużym minusem tej edycji "Carrie" jest okładka, która graficznie nawiązuje do najnowszej ekranizacji książki i koresponduje tylko z motywem zemsty zawartym w fabule powieści.

Gdy gniew budzi moc


Czy znacie Carrie Wihite? Nie? A może przemyka gdzieś po cichu korytarzem, ubrana w niemodne, bo niemarkowe ubrania? Może nie odróżnia iPhone?a od iPoda, a w kieszeni ma starą, obciachową komórkę? Może wyśmiewacie się z niej bo jest taka... inna? Widujecie ją codziennie, ale nie zwracacie uwagi, jakby stała się cieniem, albo tłem szkolnego korytarza. Taka mogłaby być współczesna Carrie. A Carrie Stephena Kinga? To już trochę inna historia...

Carrie White jest inna od swoich rówieśników. Ta dziwność Carrie i jej matki Margaret powoduje, że jest obiektem kpin i żartów. Kiedy postanawia wreszcie uwolnić się od fanatycznej rodzicielki i dostosować do reszty, pada ofiarą okrutnego żartu. To przelewa czarę goryczy i powoduje, że dziewczyna wyzwala nagromadzoną w sobie moc i gniew.

Carrie to debiut powieściowy Kinga i jednocześnie jedna z najlepszych jego książek. Nie poraża objętością, ale treścią. Zapada w pamięć, czy tego chcemy, czy nie. Pochodzi jeszcze z czasów, kiedy King nie pisał długich powieści, ale za to takie, od których nie sposób się oderwać i przejść obojętnie.

O tej książce nie da się zapomnieć. Nie da się i już. Wstrząsa, a emocje, które wyzwala w nas lektura nie chcą nas opuścić na dłużej. Nie ulatniają się, tylko buzują, rosną, tak jak wzrasta gniew Carrie. Jej szaleństwo, rozpacz, przyznanie się do porażki. Nas również to dotyka.

Bo Carrie wciąż jest z nami, w plastycznych opisach Kinga, w ekranizacji Briana de Palmy. Jest, a my zostajemy przejęci i wzruszeni. Smutni, że przecież to mogło się wydarzyć, nawet gdzieś blisko nas. A najbardziej przerażające jest to, że często groza nie jest tylko literacką fikcją. Jest blisko, tuż obok.
A my? Przyglądamy się bezczynnie. Widzimy, ale nie odczuwamy. Śmiejemy się jak inni, żeby czasem nie znaleźć się w podobnie nieciekawej sytuacji. Przecież to nas nie dotyczy...

Tyle się mówi o przemocy w szkole i rodzinie. Zazwyczaj przy okazji, gdy dojdzie do tragedii. Wtedy zastanawiamy się gdzie byli rodzice, nauczyciele, inni uczniowie, opieka społeczna, policja, służba zdrowia... Okazuje się, że była taka Carrie, tylko wszyscy jednogłośnie mieli ją w głębokim poważaniu. Oczywiście przed kamerami jest inaczej. Można byłoby się zdziwić i unieść brew wysoko, że tyle było tego wsparcia, a problem przemocy rósł i rósł, aż w końcu doszło do najgorszego.
W tym wypadku było inaczej. Prześladowana osoba, w desperackim akcie przyznania się do ostatecznej klęski, poradziła sobie tak jak potrafiła, wykorzystując swoją moc i siejąc zniszczenie. Dopiero gdy świat zapłonął, Carrie była na ustach wszystkich.

Może więc lepiej byłoby pójść z duchem czasu i zamiast katować opowieściami o spalonych dzieciach i opasłymi tomami o cierpieniu narodu, przez które trudno przebrnąć, wciągnąć na listę lektur powieści takie jak Carrie. Myślę, że bardzo dobrze sprawdziłaby się jako przestroga i lekcja wrażliwości na ?innych? od nas. Bo przecież inny, nie znaczy gorszy.

Recenzja pochodzi z ...

Stephen King to znany na całym świecie amerykański pisarz. W jego dorobku literackim znajdują się głównie powieści grozy, ale nie brak też powieści obyczajowych. Wydawał książki także pod pseudonimami Richard Bachman czy John Swithen. Po przeczytaniu najnowszej książki Stephena Kinga ? ?Doktor Sen? ? postanowiłam sięgnąć po kolejną jego powieść, która w dniu dzisiejszym wchodzi do kin w nowej odsłonie.

Carrietta White mieszka ze swoją matką. Jest zwykłą dziewczyną, nijaką z wyglądu, nielubianą przez znajomych z powodu bycia inną od wszystkich. Poniżana i wyśmiewana przez kolegów i koleżanki niewytrzymała i w wieku 16 lat wybuchła? Ale zanim to się stało odkryła w sobie rosnącą siłę, zdolności telekinetyczne, które pozwalały jej poruszać różne obiekty. Gdy Carrie zostaje zaproszona na bal przez jednego z najprzystojniejszych chłopaków w szkole, myśli, że to sen. Ale postanawia dać sobie szansę, chce przemienić się z brzydkiego kaczątka w łabędzia. Chce zacząć żyć swoim życiem i oderwać się od matki, która spędza całe dnie na opętańczej modlitwie. Jednak szczęśliwe chwile nastolatki nie potrwają długo. Jaki koszmar zgotują Carrie rówieśnicy i? jak ona im się odwdzięczy?

Co mogę powiedzieć o ?Carrie?? Jest to nowelka, najbardziej takie określenie mi pasuje, która utrzymana w klimacie horroru porusza trudne tematy, takie jak: brak ciepła rodzinnego, dewotyzm czy brak akceptacji przez osoby z najbliższego otoczenia. Rozdziały przeplatają fragmenty paranaukowych rozpraw na temat telekinezy, studium psychologicznego Carrie oraz rekonstrukcji wydarzeń z ?Nocy Zagłady?, kiedy to zginęło 440 osób, a miasteczko Chamberlain stało się piekielną krainą, gdzie żywioły staczały walkę z panikującymi ludźmi. Ale między całą tą ludzką tragedią, miała miejsce jeszcze jedna, prywatna tragedia Carrie.

Stephen King dużą uwagę skupił na kreowaniu głównej bohaterki i jej matki. Matka Carrie, Margaret, szybko straciła męża i wyparła z pamięci akt seksualny, który oznaczał dla niej grzeszne i godne potępienia praktyki. Margaret odgrywa rolę kapłana w domowej roboty świątyni, a dziewczynka ma sprawować rolę wiernych. Kobieta uważa, że wszystkie jej uczynki są dobre i pragnie przestrzec przed złem świata swoją córkę, zamykając ją w małej komórce. Carrie natomiast mimo całej miłości do matki, nie jest w stanie jej zrozumieć i pragnie żyć własnym życiem.

Widziałam zapowiedź filmu i po tych kilku minutach już mogę powiedzieć, że reżyser pozmieniał pewne (moim zdaniem) znaczące fakty jak np. kolor sukienki na bal Carrie (chociaż to też jest zmienione w pierwszej ekranizacji). Ale film z czystej ciekawości mam zamiar obejrzeć.

?Carrie? to ciekawie skonstruowana, niedługa powieść w której nie brak elementów grozy, ale nie brak też elementów wręcz komicznych w swoim dramatyzmie. Książka z pewnością przypadnie do gustu miłośnikom twórczości Stephena Kinga, jednak dla osób, które dopiero rozpoczynają przygodę z twórczością tego pisarza polecam inne jego dzieła.

Wiele osób może zastanawiać się od jakiej książki powinno zacząć czytać twórczość Stephena i tak naprawdę można od każdej, aby go polubić, ale myślę, że to właśnie Carrie będzie jednym z lepszych wyborów. Ma w sobie wszystko to, za co ceni się literaturę grozy - pełną napięcia fabułę, wyrazistych bohaterów, którzy potrafią nieźle namieszać i nas przerazić, wywołuje niepokój, strach i dość często szokuje. Uważam, że naprawdę warto zwrócić uwagę na ten utwór i przekonać się na własnej skórze, dlaczego Carrie jest pozycją nadal aktualną.

(...)Powieść Kinga, to prawdziwy obraz furii narastającej w człowieku szykanowanym i poniżanym, niezdolnym znaleźć ukojenia nawet w rodzinnym domu, który to stanowi epicentrum wszystkich traumatycznych wydarzeń.
Choć to telekineza jest tym, co powoduje najważniejsze wydarzenia, cały czas miałam wrażenie, jakby był to temat poboczny, uchwycony przez Kinga dla zachowania pozorów o tworzeniu kolejnej powieści grozy.
W moim odczuciu na plan pierwszy wysuwa się problem fanatyzmu religijnego, ślepoty innych na cierpienie otaczających osób, bezlitosne poniżanie i niechęć do niesienia pomocy przez wzgląd na społeczne uprzedzenia.
Kto wie, jak potoczyłyby by się losy Carrie i mieszkańców miasteczka Chamberlain, gdyby ktokolwiek z osób świadomych tego, co dzieje się w czterech ścianach domu White?ów [a wiedzieli wszyscy] zdecydował się na powiadomienie odpowiednich służb czy też samodzielną próbę pomocy. Nikt się jednak nie zainteresował, czego konsekwencje mieli ponieść wszyscy.
Grzech został zmazany krwią, strumieniami płynącą przez uśpione dotąd ulice miasta.

Książka ta napisana jest w sposób bardzo charakterystyczny: prawidłowa narracja przeplatana jest wywiadami, fragmentami przesłuchań i artykułów spisanych już po zdarzeniach finalnych, przez co czytelnik od samego początku ma nieuchronne wrażenie zmierzania ku katastrofie. Bardzo ważnym elementem wydają mi się spostrzeżenia Sue ? chyba jedynej trzeźwo myślącej bohaterki, która jednak nieumyślnie przyczyniła się do rozgrywającego się później dramatu. King bardzo dobrze uchwycił i zarysował źle ukształtowaną psychikę Carrie, rewelacyjnie oddał manię jej matki i z wielką troską zadbał o realizm opisywanych zdarzeń.
Bardzo dobra książka.

Całość recenzji na blogu.

Po powieści Kinga zaczęłam sięgać coraz częściej. Moje pierwsze spotkanie z dziełami tego wybitnego autora miało miejsce kilkanaście lat temu, ale teraz postanowiłam na nowo poznać niektóre jego utwory, gdyż - jak powszechnie wiadomo - z wiekiem zmieniają się nasze poglądy, a tym samym inaczej odbieramy świat, który nas otacza. ?Carrie? o tej pozycji zrobiło się ostatnio bardzo głośno ze względu na jej ekranizacje. Jest to historia dziewczyny, która nie ma pojęcia o życiu. Jej matka, fanatyczka religijna, swoim postępowaniem karze swoją córkę za swoje błędy życiowe. W szkole Carrie jest pośmiewiskiem wśród rówieśników. Wyśmiewana i wytykana palcami dziewczyna nie potrafi sobie poradzić. Nie ma nikogo, kto zainteresowałby się jej losem. I wtedy King pokazuje czytelnikowi cały swój talent. Autor opisuje pierwszą miesiączkę dziewczyny i zmiany, jakie ona w niej wywołała. Dla mnie genialnie opisany, naturalny stan u każdej dorastającej kobiety. U Carrie wtedy pojawiają się pierwsze oznaki jej zdolności. To właśnie wtedy pierwsze osoby wyciągają do niej pomocną dłoń. Jednak nawet wtedy, jej życie nie staje się sielanką. W utworze King przedstawia kilka problemów. Jednym z nich jest problem odrzucenia przez rówieśników. Kolejnym brak ludzkiego zainteresowania problemami w patologicznych rodzinach. Gdyby się szczegółowo wczytywać w każdy wers tego utworu, podobnych problemów znalazłoby się jeszcze kilka, ale aby je podsumować, powiem tylko, że skupiają się one na ludzkiej ignorancji, głupocie i prymitywnych zachowaniach. Autor ukazuje, jak brutalne potrafi być społeczeństwo. Utwór napisany jest dość prostym i zrozumiałym językiem. Cała historia ? która początkowo miała być tylko opowiadaniem ? przedstawiona jest dość interesująco. Książka zawiera przerywniki w tekście, które miały urzeczywistnić tę historię. Listy, wywiady, czy też przesłuchania są ciekawym dodatkiem, jednak czasem ? moim zdaniem ? całkiem niepotrzebnie autor dodawał je do głównego tekstu. King bardzo mocno skupił się na przedstawieniu zdolności telekinetycznych Carrie oraz na zobrazowaniu jej przeszłości. To właśnie te dwa czynniki sprawiają, że książka tak trzyma czytelnika w napięciu. King pokazuje, że ludzka psychika różni się w zależności od danej osoby ? może być tak okrutna, jak i łagodna. Carrie jest po prostu dzieckiem, które nie miało właściwych wzorców do naśladowania. Nie wie, co jest właściwe, bo skąd ma to wiedzieć? Dla jej matki najmniejszy grzech jest niewybaczalny. Jej rówieśnicy też jej nie pomagają. Dręczą dziewczynę po to, by zaimponować innym, albo też z zemsty.

Książka opowiada historię dziewczyny o imieniu Carrie. Tak samo jak jej matka, fanatyczka
religijna nie była lubiana w mieście i szkole. Wiele razy na ścianach i ławkach można było
zobaczyć napisy typu "Carrie White ma na[...] w głowie". Pewnego razu postanawia wybrać się
na szkolny bal. Matka ostrzega i zabrania, ta jednak nie ustępuje. Tam pada ofiarą bardzo
okropnego żartu ze strony jednej dziewczyny. Nikt jednak nie wiedział, że Carrie ma zdolności
telekinetyczne, i teraz będzie się mścić na swoich wrogach..
Książka bardzo fajna, ale też bardzo krótka. Czyta się szybko, polecam !

Polska szkoła stała się podatnym gruntem, by przeszczepić w jej "wnętrzności" model zachowania charakterystyczny dla Ameryki telenowel i gwiazd popu. Bardziej niż kiedykolwiek widać podziały klasowe, społeczne i kulturowe, ładni trzymają z ładnymi, brzydcy rozmawiają z brzydkimi (wiemy z doświadczenia, że ładni w filmach raczej niewiele maja do powiedzenia), agresja, przemoc, znęcanie się i wyśmiewanie, zwykłe życie każdego nastolatka. Dlatego warto książkę przeczytać. Zwłaszcza polecam tym, którzy mają wygórowane mniemanie o sobie, a ich codzienna rozrywka jest deptanie uczuć drugiej osoby...