Bóg i nauka

wzajemnej relacji religii i nauki, tradycji, która rozwinęła się w czasach, kiedy na czele archidiecezji stał Karol Wojtyła (patrz rozdział pierwszy tej książki). Centrum Kopernika (strona: ), które powstało jako wspólna jednostka badawcza Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, ksiądz Heller zarządza osobiście. Instytucja promuje badania interdyscyplinarne z zakresu filozofii, fizyki, kosmologii, neuronauki, kognitywistyki, biologii, historii nauki oraz teologii; ponadto wydaje książki poświęcone tej problematyce oraz czasopismo ,,Zagadnienia Filozoficzne w Nauce", prowadzi szereg portali internetowych, takich jak Filozofia w Nauce () oraz Granice Nauki (); i w końcu organizuje konferencje i sympozja, w których w ostatnich latach wzięli udział światowej sławy prelegenci, jak biolog Francisco José Ayala, matematyk i fizyk sir Roger Penrose czy neurobiolog Joseph LeDoux. Spotykając pracowników Centrum Kopernika, jest się mile zaskoczonym średnią wieku jego członków - zdecydowanie niższą niż we włoskich środowiskach akademickich - ich kompetencjami w poszczególnych dyscyplinach i ogromną wolnością intelektualną, z jaką wytrwale dążą do wspólnego celu, którym jest pogodzenie wiary i wiedzy, wymiaru religijnego z poznaniem naukowym. Skądinąd to właśnie ta myśl przewodnia przez ponad czterdzieści lat towarzyszyła założycielowi Centrum Kopernika w jego intelektualnej wędrówce: ,,Spośród moich licznych fascynacji - mówił, wspominając swoją formację kulturalną w cytowanym już przemówieniu z okazji przyznania Nagrody Templetona - dwie okazały się szczególnie uporczywe i odporne na upływanie czasu - nauka i religia. Moją wadą jest to, że jestem zbyt ambitny. Zawsze chciałem robić tylko rzeczy najważniejsze. A czy może być coś ważniejszego od nauki i religii? Nauka daje nam Wiedzę, a religia daje nam Sens. I Wiedza, i Sens są niezbędnymi warunkami godnego życia. I jest paradoksem, że obie te wartości często pozostają w konflikcie. Nierzadko spotykam się z pytaniem, jak potrafię je godzić. Gdy takie pytanie bywa zadawane przez naukowca lub filozofa, nieodmiennie dziwię się, jak wykształceni ludzie mogą nie dostrzegać, iż nauka nie czyni nic innego, jak tylko eksploruje Dzieło Stworzenia"[2]. Bóg i nauka obejmuje teksty wywiadu przeprowadzonego w kilku częściach w Tarnowie, w sierpniu 2011 roku. W pierwszym rozdziale (Podwójna przynależność) jest mowa o wątkach biograficznych księdza Hellera; drugi (Nauka i teologia chrześcijańska: długotrwała relacja) skupia się na momentach zwrotnych rozwoju zachodniej myśli naukowej, zwłaszcza gdy chodzi o jej związki z chrześcijaństwem; trzeci (Zrozumiały wszechświat) traktuje o niektórych tematach i zagadnieniach najważniejszych badań naukowych, szczególnie z zakresu fizyki subatomowej i kosmologii; czwarty (Możliwość dialogu), jeśli można tak powiedzieć, jest zwrócony ku przyszłości i ma na celu ukazanie najistotniejszych punktów umożliwiających konfrontację teologii i nauk eksperymentalnych, unikając jednak wartościowania i dwuznaczności. Tekst jest z założenia przeznaczony także dla czytelników niespecjalistów, ale zainteresowanych zagadnieniami relacji nauki i wiary. Wyjaśnienia niektórych terminów naukowych, oznaczonych gwiazdką, można znaleźć w krótkim słowniczku na końcu książki. Ponadto, ponieważ wiele kwestii jest przedstawionych w ujęciu historycznym, posłużono się strategią nieco zbliżoną do szkolnego podręcznika: nazwiskom wielu autorów nam niewspółczesnych towarzyszą daty urodzenia i śmierci, w taki sposób, aby czytelnik mógł dokładnie umiejscowić je w chronologii myśli naukowej i teologicznej. Żeby nie obciążać swobodnej formy rozmowy, zdecydowano się natomiast ograniczyć do minimum przypisy, stosując je wyłącznie do długich cytatów. Chciałbym w tym miejscu podziękować przede wszystkim księdzu Hellerowi za jego otwartość i życzliwość. Podczas naszych rozmów starałem się być w stosunku do niego jak uczeń, może niezbyt błyskotliwy, ale spragniony wiedzy. Moje podziękowania kieruję ponadto do: Bartosza Brożka, o. Wojciecha Grygiela, Łukasza Kurka i Mateusza Hohola za pomoc i informacje na temat działalności Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych. Dziękuję także mojemu przyjacielowi Mauro Minerviniemu za poprawienie pierwszej wersji tekstu, mojej siostrze Chiarze za przetłumaczenie niektórych fragmentów i mojej żonie Mirelli - z bardzo wielu powodów. Giulio Brotti Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki Przypisy [1] Rzeczy najważniejsze. Przemówienie wygłoszone przez ks. Michała Hellera 12 marca 2008 r. w Nowym Jorku z okazji przyznania mu Nagrody Templetona, w: B. Brożek, J. Mączka, Czy nauka zastąpi religię?, Copernicus Center Press, Kraków 2011, s. 14. [2] Ibidem, s. 11.