Blask

?Blask? to pierwsza powieść Marka Stelara, po którą sięgnęłam. Opisana tu historia zawiera wszystkie lubiane przeze mnie elementy fabuły: są zabójstwa, jest tajemnica sprzed lat i zaginiony skarb, a także obyczajowe powiązania bohaterów. Czy to wystarczyło, by intryga porwała mnie, wymiętosiła i wypluła dopiero po ostatniej stronie?

Autor zafundował czytelnikowi aż trzy przedziały czasowe. Tor pierwszy to powojnie, rok tysiąc dziewięćset czterdziesty szósty. Następnie mamy wydarzenia rozgrywające się w czasach PRL, w roku tysiąc dziewięćset siedemdziesiątym ósmym. Ostatni przedział to czasy współczesne, rok dwa tysiące osiemnasty. Wszystkie są uporządkowane i jasno określone, więc nie sposób się pogubić. Jedyne, co sprawiało mi trudność, to nadążanie za rodzinnymi koligacjami. W dzisiejszych czasach rzadko zwraca się uwagę na szczegóły rodzinnych powiązań. Są wujkowie, ciotki, kuzyni i tyle. Bez jakiegoś roztrząsania i nadmiernej analizy dziejowej. Tutaj musiałam się nieźle skupić, żeby ogarnąć drzewo genealogiczne występujących we wszystkich trzech okresach bohaterów.


Historia powojenna dotyczy Wiktora Krugły, który przyjeżdża po wojnie do Szczecina, do swojej siostry, gdzie zostaje wplątany w zabójstwo żydowskiego chłopca, w którego dłoni tkwił wielki brylant, i tajemnicę pewnego ukrytego na terenie miasta skarbu. Kiedy ginie kolejne żydowskie dziecko, atmosfera zaczyna się zagęszczać, a wokół Wiktora narasta negatywne nastawienie władz różnego kalibru.
Kolejny tor to czasy PRL-u i zabójstwo dwóch prostytutek. Kobiety zostały uduszone specyficznym sznurem od munduru. Posądzony o ten czyn Niemiec zostaje jednak bardzo szybko zwolniony z aresztu, do czego przyczynia się pracownik SB, Witold Prażmowski. Mężczyzna ma plan, który bardzo chce zrealizować, przy współpracy niemieckiego obywatela?
Akcja, która rozgrywa się współcześnie, związana jest w dużym stopniu z córką Witolda Prażmowskiego, Agatą. Kobieta pracuje jako prawnik i pewnego dnia rozpoznaje w pewnej zabitej dziewczynie swoją klientkę. Wkrótce umiera ojciec Agaty, zostawiając po sobie niejasne sprawy i zagadkowe przedmioty. Ponieważ nigdy nie mieli ze sobą dobrego kontaktu, Agata niewiele o ojcu wiedziała. Dopiero po jego śmierci zaczęła poszukiwać odpowiedzi na dręczące ją pytania. To, co wychodzi na jaw w toku jej prywatnego śledztwa sprawia, że jej poukładany świat w jednej chwili zmienia się w kupkę gruzu. Jakie powiązania łączą historię z czasów powojennych i tę z lat siedemdziesiątych?

To nie jest powieść pełna wartkiej akcji. Uprzedzam na wypadek, gdyby chciał ją przeczytać ktoś, kto uwielbia, gdy dużo się dzieje, a zwroty o sto osiemdziesiąt stopni występują na każdej stronie. Intryga skonstruowana jest ciekawie, ale do rozwiązania dochodzimy powoli, obserwując działania Agaty i jej kuzyna, Roberta. Przy okazji autor dorzucił też przemyślenia kobiety na temat życia z ojcem, który rodzicem był jedynie z nazwy. Dlaczego kochający tata nagle stał się zimny, jak kamień? Co ukrywał mężczyzna? Jak wydarzenia sprzed lat zmieniły życie jego i jego rodziny?

Nietypowe jest to, że większość zagadek wyjaśnia się mniej więcej w połowie powieści. Jednak nie wszystkie szczegóły i powiązania zostają ujawnione. Agata do ostatniej chwili drąży pewne interesujące ją tematy, a znane nam już z jednej perspektywy sytuacje możemy po pewnym czasie zobaczyć z innej strony, kiedy opowiada o nich kolejny bohater. Zabieg ten dodaje wydarzeniom trójwymiarowości, a uzupełniane sukcesywnie informacje w końcu tworzą pełny obraz opisywanej historii.

Czy wszystkie tajemnice zostaną wyjaśnione? Czy Agacie uda się poznać ojca poprzez opowieści znających go kiedyś ludzi? Gdzie ukryty jest skarb? I wreszcie, czy jej usilne poszukiwanie prawdy bardziej pomoże czy zaszkodzi naszym bohaterom?

Chociaż powieść podobała mi się, pełnej liczby punktów w ocenie nie będzie, ponieważ zabrakło mi przypisów z tłumaczeniami obcojęzycznych fragmentów. O ile niemieckie wypowiedzi nie stanowiły dla mnie problemu, to rosyjskich, niestety, nie zrozumiałam w stu procentach, nawet z samego kontekstu. Uważam, że nie każdy czytelnik musi znać języki obce i niekoniecznie będzie mu się chciało odrywać od powieści, by sprawdzać w słowniku czy w Internecie nieznane mu słowa czy zdania. Wystarczyłoby naprawdę dodać przypis z tłumaczeniem i po kłopocie.

BLASK. Intrygujący tytuł jak dla powieści kryminalnej. Ciekawość nie do opanowania, co nam Marek Stelar zafunduje tym razem. Cóż, emocji co niemiara, wrażeń mnóstwo, trzeba wygodnie się usadowić, bo gwarantuję, że wchłania bez opamiętania ? BLASK to powieść wielowątkowa, ukształtowana na wielu płaszczyznach. Każdy z wątków odgrywa główną rolę, brak któregokolwiek z nich umniejszyłby wartość tej lektury. Już przedział czasowy całej historii rozciągnięty w czasie trwania kilku pokoleń stanowi niebywały zabieg pisarski, ale świadczy też o znajomości realiów historycznych i obyczajowych każdej z epok. BLASK to próba dążenia do odkrycia prawdy, jak się okazuje bardzo bolesnej i niszczącej. To również przejmujący i wzruszający obraz trudnych relacji na linii ojciec ? córka, ale i chęć poznania motywów postępowania najbliższych. Dojście do prawdy zajmuje wiele czasu, wymaga trudów i poświęceń, narażania się na niebezpieczeństwo utraty życia. I na końcu tej usłanej kolcami drogi można postawić sobie pytanie: czy było warto? Odpowiedzi każdy powinien udzielić sam, stając w obliczu własnych przeżyć i wspomnień. Powieść ta obnaża zachowania ludzi, uwidacznia motywy, jakimi się ludzie często kierują w życiu. Niezależnie od czasów, w których się dzieje akcja, ludzie byli i są chciwi i pazerni, dla korzyści finansowych są gotowi do popełnienia najgorszych czynów, z morderstwem włącznie. Blask pieniędzy zasłania pole widzenia i pozbawia ludzi wszelkich pozytywnych uczuć, żądza posiadania jak najwięcej zmienia ludzi. Tytułowy BLASK to tak naprawdę coś nieuchwytnego i nieistniejącego. Ten blask oślepia i zmienia ludzi, prowokuje do haniebnych zachowań. Chcą mieć to, czego nawet nigdy nie widzieli na oczy, ale co istnieje w ich wyimaginowanej wyobraźni. Ta historia zmusza nas do refleksji i kumulacji trudnych egzystencjalnych pytań: jacy naprawdę byli nasi przodkowie, ile o nich wiemy, czy my ich naprawdę znamy, czy warto dążyć do poznania prawdy za każdą cenę, ile jestem w stanie zrobić, aby znaleźć skarb? Warto przystanąć na chwilę i zastanowić się nad sensem tych pytań i spróbować na nie szczerze odpowiedzieć. Czy takich odpowiedzi się po sobie spodziewamy? A może nasza reakcja nas samych zaskoczyła? Tą powieścią warto się delektować, wciąga od pierwszych stron, ale wymaga też znacznej wprawy, gdyż szybkie przemieszczanie się w czasie nie jest łatwym zadaniem, wymaga skupienia i uwagi. Rosnące tempo wydarzeń, nieoczekiwane zwroty akcji, pojawiające się co krok nowe intrygi powodują, że powieść spełni oczekiwania najbardziej wytrawnych fanów tego gatunku. Nikogo nie zawiedzie, na pewno sprawi wiele przyjemności.