Ebook Niezwykli klienci Temidy mobi,epub

­wio­wy ka­myk, któ­ry po­ru­szył la­wi­nę; pod­skar­bie­go oskar­żo­no o zdra­dę i ko­rup­cję, żą­da­jąc za­wie­sze­nia go w peł­nie­niu urzę­du mi­ni­stra, a tak­że uwię­zie­nia, jako że ksią­żę nie był w sta­nie dać za­bez­pie­cze­nia ma­jąt­ko­we­go. Zna­lazł się na­to­miast de­la­tor, któ­ry ta­kie za­bez­pie­cze­nie da­wał od stro­ny oskar­ża­ją­cej. Gdy na po­cząt­ku dnia sta­nę­ła spra­wa za­sto­so­wa­nia wo­bec Po­niń­skie­go aresz­tu pre­wen­cy­ne­go, za­nim sta­nie on przed są­dem, naj­ener­gicz­niej prze­ciw temu opo­no­wał Sta­ni­sław Au­gust. Po­wo­łał się na za­sa­dę ne­mi­nem cap­ti­va­bi­mus nisi iure vic­tum (,,nikt nie może być wię­zio­ny, je­śli nie jest pra­wem prze­ko­na­ny"), do­wo­dząc, że na­ru­sze­nie przy­wi­le­ju nie­ty­kal­no­ści oso­bi­stej stać by się mo­gło nie­bez­piecz­nym pre­ce­den­sem. Wte­dy też, na se­sji 8 czerw­ca 1789 r., gdy wał­ko­wa­ła się już trze­ci dzień ta bu­dzą­ca tyle kon­tro­wer­sji i na­mięt­no­ści spra­wa, wy­ra­ził prze­ko­na­nie: ,,Gdy­by się wy­gna­niu sam ob­wi­nio­ny pod­dał, spra­wie­dli­wość sta­ła­by się wy­rów­nu­ją­cą wy­stęp­ko­wi". ,,Rzad­ko mó­wię w sta­nach - wo­łał da­lej król - acz bym się nie zdał chcieć krę­po­wać zdań sej­mu­ją­cych. Ale są ta­kie oko­licz­no­ści, w któ­rych gdy­bym mil­czał, nie do­peł­nił­bym po­win­no­ści kró­lew­skich w prze­ko­na­niu moim. Niech to każ­dy wy­obra­zi so­bie, co za źró­dło nie­chę­ci i zemst mię­dzy oby­wa­te­la­mi i okrop­nych kon­se­kwen­cji i na jak dłu­gie cza­sy wy­nik­nąć może z tego kro­ku, któ­ry wam, prze­zac­ne sta­ny, od­ra­dzam!". Po­sło­wie byli świa­do­mi, że opo­wia­da­jąc się za wsz­czę­ciem kro­ków praw­nych prze­ciw pod­skar­bie­mu, otwie­ra­ją przy­sło­wio­wą pusz­kę Pan­do­ry, w tym du­chu bo­wiem co król prze­ma­wia­li i inni po­sło­wie. Mimo to pod­ję­to de­cy­zję o wy­sła­niu war­ty pod drzwi domu Po­niń­skie­go przy ul. Dłu­giej. Ran­kiem 9 czerw­ca od­wie­dzi­li go mar­szał­ko­wie sej­mo­wi i po trzech dniach przy­szli po­now­nie. Wśród osób wta­jem­ni­czo­nych mó­wi­ło się, że na­ma­wia­li go do uciecz­ki, on jed­nak­że nie chciał o tym sły­szeć. Pro­sił na­to­miast o wy­zna­cze­nie obroń­ców z urzę­du, gdyż ża­den z miej­sco­wych pa­tro­nów nie chciał sta­wać w jego spra­wie, co - jak chcą nie­któ­rzy - mo­gło świad­czyć o ubó­stwie księ­cia i oczy­wi­sto­ści jego zbrod­ni, a może też - co rów­nież jest praw­do­po­dob­ne - był to wy­raz po­tę­pie­nia dla tej mar­nej po­sta­ci i nikt nie chciał z jego na­zwi­skiem ze­sta­wiać swo­je­go. Spra­wę tę roz­strzy­gnię­to, wy­zna­cza­jąc pię­ciu obroń­ców z urzę­du na trze­ciej se­sji Sądu Sej­mo­we­go pod ko­niec sierp­nia 1789 r. Ale nie uprze­dzaj­my wy­pad­ków, bo jesz­cze nim ten try­bu­nał za­czął swe czyn­no­ści w spra­wie księ­cia Po­niń­skie­go, ów czmych­nął z pa­ła­cu Kra­siń­skich, gdzie go za­mknię­to pod stra­żą, oba­wia­jąc się wi­docz­nie, że z wła­sne­go domu na Dłu­giej ksią­żę ła­two może uciec. Prze­by­wał tu Po­niń­ski nie­ca­ły mie­siąc, ocze­ku­jąc pro­ce­su i łu­dząc się po­cząt­ko­wo, że może do nie­go nie doj­dzie; wie­dział prze­cież, że może li­czyć na strach osób współ­win­nych. Roz­bu­dzał go zresz­tą świa­do­mie i pod­sy­cał. ,,Je­śli mam wi­sieć - oświad­czył z wła­ści­wym so­bie cy­ni­zmem - po­wi­nie­nem być po­wie­szo­ny mię­dzy tro­nem i in­fu­łą". Była to alu­zja zbyt czy­tel­na, by nie mia­ła dać do my­śle­nia kró­lo­wi i jego bra­tu Mi­cha­ło­wi - pry­ma­so­wi - temu, któ­ry póź­niej, już za cza­sów in­su­rek­cji, ,,zwą­chał linę" i otruł się sam. Dała też do my­śle­nia wie­lu in­nym do­stoj­ni­kom świec­kim i ko­ściel­nym. Sąd Sej­mo­wy zo­stał wy­bra­ny 12 czerw­ca dro­gą lo­so­wa­nia; na­zwi­ska 4 mi­ni­strów, 6 se­na­to­rów i 24 po­słów wy­cią­gnął chło­piec z sie­ro­ciń­ca przy szpi­ta­lu Dzie­ciąt­ka Je­zus uży­wa­ny do cią­gnię­cia lo­sów przez kan­tor lo­te­ryj­ny. Iro­nia losu spra­wi­ła, że w skła­dzie sądu zna­lazł się het­man Ksa­we­ry Bra­nic­ki, łotr wca­le nie mniej­szy niż były pod­skar­bi. Był on prze­ciw­ni­kiem re­form i za­usz­ni­kiem Ka­ta­rzy­ny II; ob­da­rzo­ny cię­tym ję­zy­kiem Fran­ci­szek Za­błoc­ki skwi­to­wał to na­tych­miast uda­ną sa­ty­rą: Cud Bo­ski! Ksa­we