Bum!

Historia Lao Xiaotonga i jego najbliższych, opisana niezwykle obrazowo i dokładnie, jest bez wątpienia mało prawdopodobna. Obdarzony niezwykłą wyobraźnią Mo Yan przyznał, że wykorzystał tę opowieść, by przypomnieć o swoim dzieciństwie, a poprzez to zachować je w pamięci ? od tej chwili już nie tylko własnej: Ustami bohatera odtwarzam lata mojej młodości - ta walka z szarzyzną życia, z porażką, z upływającym czasem jest jedynym, co daje mi powód do dumy jako pisarzowi. Każdy, kto nie znajduje zadowolenia we własnym życiu, może je znaleźć w opowiadaniu, i fakt ten przynosi mi pewną pociechę. Piękno i pełnia opowiadania pozwalają pisarzowi wynagrodzić sobie szarość życia i wady charakteru: jest to odwieczna cecha twórczości. Tak właśnie powstała ta wielogłosowa, pełna ukrytych znaczeń i konotacji powieść, której celem samym w sobie jest opowiadanie. Mo Yan składa nią hołd wyrażaniu myśli, samemu aktowi tworzenia dzieła literackiego. Czyni to ubarwiając swoją publikację elementami zaczerpniętymi z naturalizmu i surrealizmu. Nie dajcie się jednakże zwieść ? chiński literat skutecznie kieruje myśli czytelnika ku trudnym tematom (nie tylko) z jego ?podwórka?: chciwym, operującym kłamstwem i bezwzględnością kapitalistom żądnym szybkiego sukcesu za wszelką cenę; nieudolnym i niegospodarnym rodzicom, którzy za nic mają edukację i zdrowie własnych dzieci, niesprawiedliwości społecznej oraz korupcji, niekiedy dość opacznie postrzeganej przez władzę.

Dwa słowa o narracji: bardzo ciekawa, przypadła mi do gustu od samego początku. Wspomnienia z dzieciństwa Lao Xiaotonga, które referuje wielkiemu mnichowi Lanowi są konfrontowane z tym, co niedojrzały kandydat na mnicha widzi przed sobą, czyli co się dzieje w świątyni Mięsnego Bożka w Podwójnym Mieście. I tu zaczyna się inna opowieść ? historia groteskowego Festiwalu Mięsa - wielkiego przedsięwzięcia ze stylizowanymi zwierzętami i wymalowanymi dziećmi w tle, z przemarszem przedsiębiorstw, popisami zespołów gimnastycznych, fajerwerkami, itp.

Ci, którzy mdleją na widok krwi czy słabną na samą myśl o ugotowanym bez żadnych przypraw świńskim łbie pokrytym warstwą białego tłuszczu, mogą przez ?Bum!? nie przebrnąć - ostrzegam. Książka jest ciężka, momentami nużąca i prowokacyjna: nosi zapach psiny w restauracji Wenxianglai (pompowanej oczywiście formaldehydem i innymi substancjami zapachowymi) albo odoru sprowadzonej przez Shen Ganga kiełbasy, która pleśniała, bo nie trafiła do chłodni; razi widokiem wypełnianych wodą żywych zwierząt, a obsesyjna wręcz konsumpcja mięsa może wrażliwego czytelnika prowadzić do odruchów wymiotnych. To wszystko miłośników twórczości Mo Yana, nie zdziwi, nie napełni zbytnią odrazą, pewnie też nie zaskoczy? ?Bum!? podobnie jak i inne utwory tego kontrowersyjnego pisarza nadają się dla osób o mocnych nerwach i obojętnych na wszelkie opisywane przez niego obrzydliwości. Nie są to jednostki nieliczne ? mimo protestów obrońców wolności, na próżno żądających, by Mo Yan otwarcie skrytykował chińskie władze, jego książki sprzedają się bardzo dobrze, w Chinach jest bohaterem narodowym, a do jego rodzinnej wsi podróżują turyści. U nas w Polsce, pewnie zwolenników jego twórczości jest mniej niż w ojczyźnie autora, ale bez wątpienia są. Ja również się do nich zaliczam.