Toast na progu

książka

Wydawnictwo Literackie
Oprawa miękka
  • Dostępność niedostępny

Opis produktu:

Fascynująca opowieść o zanikaniu polskiej kultury chłopskiej.
Najnowsza książka cenionego historyka literatury i kultury.

"Toast na progu" Andrzeja Mencwela to współczesna opowieść biograficzna. Jej głównym bohaterem jest zmarły przed kilku laty przyjaciel autora, który był światłym rolnikiem, dumnym ze swej zawodowej sprawności i gospodarczych osiągnięć. Był też jednym z ostatnich prawdziwych chłopów, uosobieniem stanowej godności i cnoty obywatelskiej. Wspomnienie o nim uprzytamnia autorowi, że w niedawno minionym czasie zeszli z tego świata inni jego sąsiedzi i sąsiadki, autentyczni w chłopskim człowieczeństwie, oryginalni w osobowych rysopisach, wypełniających kolejne rozdziały tej opowieści. Zaczynali samodzielnie gospodarzyć jeszcze przed wojną, przetrwali dzielnie i mądrze prawie półwiecze, w tym wojnę i okupację, oparli się presjom kolektywizacji i sprostali pierwszym wyzwaniom modernizacji. Wraz z ich odejściem w ostatnich dekadach zanikło też tradycyjne, wielofunkcyjne, rodzinne gospodarstwo chłopskie, będące materialną ostoją chłopstwa jako klasy społecznej. Była to w Polsce klasa najstarsza i najliczniejsza, odwiecznie wyzyskiwana, a utrzymująca swą pracą byt zbiorowy. "Żywią i bronią" - jak głosiło tradycyjne hasło demokratyczne.

Czy osamotnienie i śmierć przyjaciela, równoznaczne z końcem jego świetnego gospodarstwa, były nieuchronne? Czy zanik takiego sposobu istnienia, jaki stanowiło rodzinne gospodarstwo chłopskie, jest tożsamy z zanikiem chłopstwa jako wyraźnego stanu społecznego, zatem z końcem odrębnej kultury chłopskiej? Czy kultura polska musi ciągle opierać się na tradycji szlacheckiej, czy też winna oprzeć się na dziedzictwie chłopskim, będącym kulturą pracy i współpracy?

Oto pytania, które skrycie i jawnie, pośrednio i bezpośrednio inspirują tę opowieść, nasycając ją eseistyczną refleksją autora.
S
Szczegóły
Dział: Książki
Wydawnictwo: Literackie
Oprawa: miękka
Okładka: miękka
Wprowadzono: 15.09.2017

RECENZJE - książki - Toast na progu

4.6/5 ( 17 ocen )
  • 5
    15
  • 4
    0
  • 3
    0
  • 2
    2
  • 1
    0

dobrerecenzje.pl

ilość recenzji:1

brak oceny 18-10-2017 13:39

Autor w swym eseju ciepło wspomina Zbyszka. Nie był on żadnym pisarzem, ani nawet literatem, lecz chłopem, rolnikiem, gospodarzem, piszącym do autora listy przepięknym pismem. Zbyszek był najlepszy w koszeniu zboża. Razem ze swoim ulubionym bratem Czesiem, szli jeden przy drugim, równym rytmem kosząc. Klepanie kos zaś mieli w małym palcu. Jaki właściwie był ten Czesio? Najważniejsza osoba po Zbyszku. Autor pisze, że podstawowymi narzędziami rolniczymi były wówczas żelazny pług konny ze stalowym lemieszem i żelazna również brona z zębami przykutymi do poziomej kratownicy. Opisując tak dokładnie narzędzia, autor dobrze zna polską wieś, bowiem mieszkał na Dolnym Śląsku i w Lubuskim, zjeździł Mazury i Podlasie oraz jest obyty z pogórzem sudeckim i karpackim, a na Mazowszu żyje już od kilkudziesięciu lat. Pisarz podąża tropem kultury chłopskiej. Kulturę chłopską rozumiemy tutaj jako wytwory artystyczne: stroje odświętne, pieśni i tańce, naczynia, hafty i zdobienia, które można osobno podziwiać, wystawiać i kolekcjonować. Krajobraz polskiej wsi to układ gospodarstw(ulicówka, okolica, kolonia) z ich prostokątnym przeważnie siedliskiem i stosownymi na nim zabudowaniami(chałupa, stodoła, obora i chlew). Z biegiem czasu coraz mniej jest maszyn nadających się do zaprzęgu konnego, a coraz więcej do ciągnika-pługi konne i brony oddawano na złom. Szkoda było kutych lemieszy więc i zawód kowala zanikał, a dzisiejsze traktory zastępują kombajny, sprowadzane z krajów zachodnich. Autor bardzo ubolewa nad zanikaniem polskiej kultury chłopskiej. Nikt już nie chce pracować na roli, bo to się nie opłaca. Młodzi uciekają za granicę, a starzy rolnicy podupadając na zdrowiu wyprzedają zwierzęta i maszyny rolnicze. Pochyl się Drogi czytelniku nad tą tematyką, którą w jasny i klarowny sposób autor tutaj nam przedstawił. Fascynująca opowieść o zanikaniu kultury chłopskiej. Piękna historia dla młodego pokolenia. Książka wydana w miękkiej oprawie, zawiera 7 rozdziałów i 298 stron. Zachęcam do zapoznania się z tą literaturą, jaką chłop polski wnosi do naszej kultury narodowej wraz ze swoim przeistoczeniem w społeczeństwo ogólne. Polecamy, zespół dobrerecenzje.pl

Beata Igielska

ilość recenzji:129

brak oceny 20-09-2017 09:59

?Toast na progu? to nostalgiczna opowieść o świecie, który odchodzi w zapomnienie. To także pełna refleksji książka o dawnej i współczesnej Polsce.

Andrzej Mencwel poświęcił ?Toast na progu? przedwcześnie zmarłemu przyjacielowi, jednak tak naprawdę to bogata w różnorodne konteksty rozprawa o kulturze chłopskiej, wsi, Polakach, naszej obyczajowości i historii.

Zbyszka pisarz poznał w latach siedemdziesiątych minionego wieku, gdy kupił i odnowił wiejską chałupę krytą strzechą. Miał to być azyl i miejsce na rodzinny wypoczynek.
Przy pracach remontowanych niezbędna była pomoc sąsiadów. Tak zacieśniły się więzi z różnymi ludźmi, wśród których znalazł się i rolnik Zbyszek.
Z czasem sąsiedzka znajomość przerodziła się w przyjaźń. Przerwała ją dopiero śmierć, która uświadomiła autorowi, jak wielu rzeczy nie zdążył powiedzieć swemu przyjacielowi, o ile spraw go nie spytał, wciąż myśląc, że jeszcze przyjdzie na to czas.
?Toast na progu? jest wzruszającą próbą odnalezienia odpowiedzi na niepostawione pytania oraz hołdem złożonym prostemu, ale mądremu i uczciwemu człowiekowi, któremu życie nie szczędziło trosk.

Książka ta nie jest jednak tylko opowieścią o przyjacielu. To także, a może nawet przede wszystkim wielka zaduma nad odchodząca w przeszłość kulturą chłopską, którą autor podnosi do rangi etosu, wyraźnie odróżniając ją od pojęcia wsi i jej dzisiejszej kondycji.

W wielu fragmentach Andrzej Mencwel przywołuje przykłady polskiej literatury zajmującej się nurtem chłopskim. To przede wszystkim powieści pozytywistycznych klasyków, ale i współczesnego prozaika, Wiesława Myśliwskiego, którego ?Kamień na kamieniu? uznać można za jedno z najwybitniejszych osiągnięć rodzimej prozy minionego wieku.

Autor nie ogranicza się do nurtu chłopskiego, odwołując się także do innych dzieł literatury wysokiej. Sięga również do doktryn filozoficznych, ale i do kultury masowej, pokazując na zasadzie kontrastu, jak bardzo na przestrzeni wieków i ostatnich dekad zmienił się obraz polskiej wsi i jej mieszkańców.

Z kultury chłopskiej Mencwel wyłuskuje to, co najcenniejsze i najważniejsze. To między innymi szacunek dla ziemi, pracy, gospodarowania i drugiego człowieka. To życie w zgodzie z naturą, która wyznacza rytm pracy i istnienia.
Niestety, te wartości odeszły już do lamusa, nad czym pisarz bardzo ubolewa. Dzisiejsza wieś bardziej kojarzy się z rytmem disco polo albo z sypialniami wielkich miast niż z etosem chłopa i rolnika.

?Toast na progu? to książka bardzo złożona, bogata, można ją odczytywać w różnych kontekstach i na różnych poziomach, gdyż autor podejmuje wiele ważkich tematów.

Na uwagę na pewno zasługuje nie tylko treść i problematyka, ale i język ? niezwykle kunsztowny, plastyczny, oddziałujący na wszystkie zmysły odbiorcy.
Dziś już mało kto ta pisze. A szkoda.
BEATA IGIELSKA