Szachinszach (twarda)

Ryszard Kapuściński to nietuzinkowy pisarz. W jego dziełach czuć bardzo wyraźną nutę reporterską… i nic dziwnego. Przez niemalże całe życie pracował jako reporter, korespondent. Potrafił bardzo trafnie i z dużym wyczuciem obserwować i opisywać zjawiska zachodzące w najbardziej burzliwych miejscach XX wieku. Był świadkiem( a zdarzało się, że także uczestnikiem) przełomów, obaleń, rewolucji na czarnym lądzie, w Ameryce, ale także w Azji( jak chociażby konflikt iracko- irański, który autor opisuje w „Szachinszachu”). No właśnie: Szachinszach…

Jest to historia złożona z wycinków zdjęć, notatek, nagrań… Opisuje konflikt i rewolucję islamską z 1979 roku i jej okoliczności. Jednocześnie, autor wprowadza nas w swój intymny świat. Już na samym początku opisuje swój hotelowy pokój: zimne geometrie mebli, niczym nie naruszony ład, zupełnie jakby mógł istnieć sam dla siebie. Kapuściński lubił nieporządek. Lubił, gdy przestrzeń nosiła ślady bytności człowieka, taki barokowy natłok…
Ale nie oto chodzi w książce. Chodzi o władzę, o ropę, o głodujący lud i przepych na dworze szacha... Historia w swojej merytoryce podobna jest do Cesarza. Zmienia się jedynie miejsce, czas. Żądza władzy, hierarchiczność, donosiciele, ambicje władcy pozostają te same. Potem jest już tylko wielki upadek… Polecam.

"Szachinszach" jest jedną z książek Kapuścińskiego, która nie jest zbiorem reportaży, ale oddzielną pozycją opisującą konkretne wydarzenie. W tej pozycji chodzi o rewolucje islamską w Iranie z roku 1979. Na początku mamy (jak zwykle u Kapuścińskiego) przybliżenie miejsca i postaci. Tak więc dowiadujemy się skąd na tronie Iranu (wcześniej Persji) dynastia Pahlawi oraz jak wygląda życie przeciętnego mieszkańca kraju. Poznajemy szachinszacha Pahlawi, jego charakter i metody rządzenia. Dalej pisarz zaznajamia nas z najważniejszymi postaciami opozycji oraz ich przekonaniami. Lecz tak naprawdę głównym tematem są jak zwykle u autora zwykli ludzie, ich problemy i to w jaki sposób zachowują się w obliczu rewolucji. Dostrzegłem w tej książce bardzo dużo analogii do "Cesarza". Jakże podobna jest biedna i niemoc ludności, a z drugiej strony kontrastujący z nią przepych pałacu władcy. Kończąc książkę doszedłem do wniosku, że rewolucja wszędzie wygląda tak samo i nie jest rozwiązaniem żadnego problemu. Wiemy, że zwycięzcy podświadomie przejmują metody pokonanych. Dlatego terror rodzi terror i bardzo trudno wyjść z tego błędnego koła. My żyjący w Europie nawet nie potrafimy zrozumieć problemów Afryki i Bliskiego Wschodu. Nam wydaje się, że problemem są głód i choroby. Te są tylko jednym z wielu, ale źródłem pozostaje niestabilna sytuacja polityczna, korupcja oraz odwieczne walki plemion i religii. Kapuściński pozwala nam poznać problemy Trzeciego Świata i zastanowić się nad nimi. Tym razem mamy Iran i rok 1979.