Proszę bardzo (twarda)

Czytając autobiografię Andy Rottenberg, nie mogłam oprzeć się wrażeniu, że jestem świadkiem, jak autorka sama na sobie, bez znieczulenia, dokonuje operacji na otwartym sercu tyle tu autentycznego bólu, nieskrywanych emocji, pasji i determinacji. Naczelną kategorią, której wydaje się podporządkowana narracja tej niezwykłej książki, jest bezkompromisowa szczerość, nawet jeśli to oznacza nieoszczędzanie siebie. Trzeba dużo siły i odwagi, by zmierzyć się nie tylko z własnym, niełatwym z różnych względów życiem, ale również ogarnąć skomplikowane i pełne dramatycznych przeżyć losy całej rodziny rozrzuconej po świecie - od Nowosybirska po Montreal. Krewnym po mieczu los nie oszczędził cierpień Holocaustu, tym ze strony matki przypadło życie na dalekiej Syberii i traumatyczne przeżycia podczas blokady Leningradu. Nie ominęły tej rodziny obozy koncentracyjne i gułag. O wszystkim tym mówi autorka bez patosu, prosto, zachowując dystans i obiektywizm. Z pasją podróżnika odkrywcy podąża śladami bliższych i dalszych krewnych, żmudnie i cierpliwie, z okruchów wspomnień i starych fotografii, składa obraz rodziny, której wielokulturowe dziedzictwo naznaczyło ja innością, tak bardzo nieprzystającą do Polski lat 50 60, na które przypadło dzieciństwo i młodość autorki. Prawosławie i katolicyzm, matka Rosjanka, ojciec Żyd wychowany na Polaka, z ortodoksyjną rodziną w tle, język rosyjski i polski oba tak samo bliskie, miejsce urodzenia w dalekim Nowosybirsku, a do tego egzotyczne imię i zupełnie niesłowiańska uroda, przejściowo także nabyty zez to bagaż, z którym dziecku niełatwo było się odnaleźć w środowisku powojennej Legnicy. Towarzyszące jej często poczucie odmienności znacząco wpłynęło na jej postawę życiową. Już w dzieciństwie wiedziała, że swoje miejsce w świecie musi wywalczyć sobie sama. Opowieść Andy Rottenberg rozgrywa się na kilku płaszczyznach, z których każda mogłaby stanowić materiał na odrębną książkę. Dzieciństwo naznaczone nieustannymi wypadkami, burzliwe lata szkoły średniej, niełatwe relacje z rodzicami, pierwsza praca, studia te wspomnienia, mimo że chwilami gorzkie, opisane są z poczuciem humoru i dużą dozą autoironii. Późniejsze losy autorki, jej ważne dla kultury naszego kraju dokonania, pasja, z jaką rzuca się w wir pracy, zasłużony autorytet, ale także umiejętność radzenia sobie w pewnym momencie z objawami ostracyzmu i jawną nienawiścią niektórych środowisk wszystko to składa się na wizerunek silnej kobiety, zawsze wiernej sobie. Jednak dla mnie najważniejsza i najbardziej przejmująca jest postać Andy Rottenberg - matki. Nieodparcie nasuwa mi się motyw współczesnej mater dolorosa matki cierpiącej. Przewijająca się przez całą książkę opowieść o synu Mateuszu pozwala nam odczuć bezmiar cierpienia, rozpaczy i bezsilności matki przez 10 lat czekającej na znak życia od syna, a później już tylko na potwierdzenie, że znalezione zwłoki NN to on. Trudno wyobrazić sobie, jak wiele siły musiało wymagać niepoddawanie się zwątpieniu i depresji, codzienne zmaganie się z życiem mimo wszystko, chowanie swego bólu na tyle głęboko, by móc pracować i w miarę normalnie funkcjonować. Jeśli istniałoby przekleństwo Obyś miał ciekawe życie, to Anda Rottenberg mogłaby powiedzieć, że dotyczy ono właśnie jej. Dla nas czytelników to trudne życie stanowi niezwykłą lekcję, a poza tym jest solidną dawką dobrej literatury.