Poezja przyziemna

ogicznie, o czym marzyli surrealiści, można tu mówić o utożsamieniu znaczącego z przedmiotem odniesienia. Rzeczywistość sama staje się znacząca i pozwala na wyszukiwanie nowych metafor zgodnych z nadrealistyczną zasadą powszechnej analogii. Obu wspomnianym zjawiskom - krytyce języka jako medium oraz próbie uobecnienia ,,samej rzeczywistości" w wierszu - spróbuję się tu przyjrzeć jako procesom charakterystycznym dla poetyki katalońskiego twórcy, zbieżnym w niemałym stopniu z poszukiwaniami zachodniej sztuki po drugiej wojnie światowej. Wprowadzenie. O autentyczną naturę rzeczy 1 J. Brossa, ,,Fases", [w:] J. Brossa, La piedra abierta. Antología poética, Galaxia Gutenberg, Barcelona 2003, s. 28. O ile nie podano inaczej, wszystkie tłumaczenia w książce są moje (). 2 G. Picazo, Cortés, ,,Entrevista con Joan Brossa", [w:] Cortés (red.), La creación artictica como cuestionamiento, Generalitat Valenciana, Valencia 1990, s. 46. 3 S. Morawski, Na zakręcie: od sztuki do po-sztuki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1985, s. 268. 4 J. Coca, Joan Brossa. Oblidar i caminar, Edicions de la Magrana, Barcelona 1992, s. 108. 5 J. London, Contextos de Joan Brossa. Lacció, la imatge i la paraula, Universitat de Barcelona, Barcelona 2010, s. 97. 6 P. Sommer, Laudacja Przewodniczącego Jury, ,,Literatura na Świecie" 2007, nr 9/10, s. 485. 7 O zbieżnościach tych pisałem częściowo w artykule ,,Katalońska paralela Tadeusza Różewicza z dodaniem kilku uwag o hiszpańskiej (nie)obecności poety", [w:] W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa (red.), Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, Universitas, Kraków 2007, s. 421-431. 8 A. Puig, ,,Joan Brossa. De Algol a Dau al Set", [w:] M. Guerrero (red.), Joan Brossa o la revuelta poética, Generalitat de Catalunya, Barcelona 2001, s. 66-74. 9 J. Fuster, Literatura catalana contemporánea, Editora Nacional, Madrid 1975, s. 317. 10 Jover, J. Brossa, Una entrevista con juego de manos, Diputación de Cuenca 2000, s. 18. Bogatą ikonografię i interesujące informacje na temat historii pisma i grupy przynosi almanach ,,Dau al Set. La segona avantguarda catalana", Fundació Lluís Carulla, Barcelona 2011. 11 J. Coca, op. cit., s. 82 (pierwodruk: J. Coca, Joan Brossa o el pedestal són les sabates, Editorial P?rtic, Barcelona 1971). 12 Cirlot, Diccionario de los ismos, Siruela, Madrid 2006, s. 439. 13 A. Terry, ,,Pr?leg", [w:] J. Brossa, Poemes de seny i cabell, Ariel, Barcelona 1977, s. 12. 14 P. Gimferrer, Antoni T?pies i lesperit catal?, Polígrafa, Barcelona 1974, s. 36. 15 Minguet, ,,Lofici despectador", [w:] La revolta po?tica de Joan Brossa, Generalitat de Catalunya. Departament de Cultura, Barcelona 2003, s. 187. 16 F. Fanés, ,,Les disfresses del poeta", [w:] F. Fanés, J. Minguet (wyd.), Homenatge a Joan Brossa, Doctor Honoris Causa per la UAB, Universitat Aut?noma de Barcelona, 2000, s. 49. 17 P. Gimferrer, ,,Pr?leg", [w:] J. Brossa, Antologia po?tica (1941-1978), Edicions 62, Barcelona 1980, s. 7. 18 Por. D. Bell, Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, przeł. S. Amsterdamski, PWN, Warszawa 1994, s. 81-89. 19 Por. R. Sheppard, ,,Problematyka modernizmu europejskiego", przeł. P. Wawrzyszko, [w:] R. Nycz (red.), Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, Universitas, Kraków 1998 (Horyzonty Nowoczesności 4), s. 137-139. 20 Por. W. Welsch, Nasza postmodernistyczna moderna, przeł. R. Kubicki, A. Zeidler-Janiszewska, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998 (Terminus 14), s. 49. 21 Por. A. Woods, E. Val del Olmo, Euskal Herria y el socialismo. Marxismo y cuestión nacional, Fundación Federico Engels, Madrid 2005, s. 122-123. Na ten temat także: A. Sawicka, Paryż-Barcelona-Sitges. Modernistyczny genius loci w Katalonii z perspektywy Santiago Rusi?ola, Księgarnia Akademicka, Kraków 2003, s. 19-35. 22 J. Coca, op. cit., s. 61. 23 Roland Barthes, omawiając estetyczne konsekwencje cech gramatyki japońskiej, stwierdza, iż próba udowadniania ,,życia" i ,,rzeczywistości" w fikcji stanowi istotny rys sztuki zachodniej (por. R. Barthes, Imperium znaków, przeł. A. Dziadek, Aletheia, Warszawa 2012, s. 14). 24 Por. E. Grodzieński, Monizm a dualizm. Z dziejów refleksji filozoficznej nad myśleniem i mową, Ossolineum, Wrocław 1978. Na okładce: Joan Brossa, La clau de la clau, 1989 Recenzent naukowy: Jerzy Jarniewicz Korekta: Anna Mackiewicz Projekt graficzny i typograficzny: Stanisław Salij Skład: Maciej Goldfarth Copyright (C) Marcin Kurek Copyright (C) wydawnictwo słowo/obraz terytoria Copyright (C) Fundacja Terytoria Książki Copyright (C) for the visual poem on the cover by Fundació Joan Brossa, 2014 wydawnictwo słowo/obraz terytoria sp. z w upadłości układowej Fundacja Terytoria Książki 80-264 Gdańsk, ul. Pniewskiego 4/1 tel.: (58) 341 44 13, 345 47 07 fax: (58) 520 80 63 e-mail: Gdańsk 2014 ISBN 978-83-7453-279-2 Skład wersji elektronicznej: Virtualo Sp. z