Czytanie książek Lewisa każdorazowo jest gwarancją intelektualnej wędrówki z jednym z najlepszych przewodników, a przy tym popisem erudyty, który niechybnie zachwyca swoją rozległą wiedzą.
Koniec człowieczeństwa, to zbiór trzech esejów, wcześniej głoszonych przez autora w King?s College w Newcastle. Stanowiły one wówczas ciąg wykładów, a dziś uznawane są za jedne z najważniejszych tekstów Lewisa.
Przedmiotem rozważań autora jest kwestia etyki, a także zmiany cywilizacyjne zmierzające w niepokojącym kierunku. Mimo że wykłady głoszone były w roku 1943, wciąż pozostają aktualne. O ich ważkości dla refleksji współczesnego człowieka, zaświadczają kolejne wydania na całym świecie, mające unaocznić od jak dawna borykamy się z podobnymi kwestiami, wciąż nie dochodząc do wniosków, które będą miały moc zmienienia świata.
Lewis zastanawia się dokąd zmierza ludzkość, która już dawno zdecydowała się na odrzucenie tradycyjnych wartości, trzeba dodać: wartości sięgających tysiące lat wstecz, które oprócz pełnionej funkcji moralnych drogowskazów, stanowią także żywe świadectwo spuścizny przodków. Dziś, negujemy to, co przez wieki stanowiło o człowieczeństwie, twierdząc, że o wiele lepiej wiemy, co będzie dla nas lepsze. Tym samym staczamy się po równi pochyłej, raz po raz odrzucając kolejne koła ratunkowe, pojawiające się na naszej drodze.
Swoją książką Lewis krzyczy o uwagę i chwilę refleksji nad kwestią własnych dążeń i obowiązującą hierarchią wartości. Nie stara się nachalnie odwoływać do jednego panującego porządku, próbuje raczej przedstawić kryteria uniwersalne, niezważające na kulturę czy wyznanie.
Pierwszy esej, to Ludzie bez torsów. Pod refleksje poddane w nim zostały kwestie współczesnej edukacji. Autor zarzuca jej, że przestała wpajać młodym ludziom wartości moralne, a przy tym przekreśliła znaczenie tradycyjnych wartości. Lewis zauważa, że uniwersalny kodeks moralny łączy wszystkich ludzi ? podobne zasady możemy znaleźć w naukach wszystkich wyznań świata ? a wpajanie go młodemu pokoleniu, powinno być naszym obowiązkiem. Twórca słusznie zauważa, że współczesny człowiek rozwija się już jedynie intelektualnie, zapominając o sferze moralnej, która zostaje całkowicie pominięta, czyniąc go upośledzonym.
Esej Droga podejmuje kwestie nowych, prawdziwych wartości, które zostają sztucznie narzucane młodym ludziom. Autor obnaża bezsens tworzenia nowych kodeków, budowanych na zasadzie wyrywania pewnych reguł z kontekstu i wtłaczania ich w zupełnie nowych. Lewis ośmiesza takie zachowania, wskazując na ich brak logiki.
Trzecim esejem, jest esej tytułowy. W nim też autor podkreśla, że dążenie współczesnych do przejmowania całkowitej kontroli nad naturą, to tak naprawdę wyraz chęci panowania jednych nad drugimi, niemającej nic wspólnego z próbą poskromienia przyrody, lecz raczej z wykazaniem swojej niezastąpioności i potęgi. Lewis zauważa, że takie działania, to doskonały przykład dehumanizacji, działania przeciw własnemu człowieczeństwu.
Jego eseje stanowią skończoną całość ? każdy z nich można czytać jako osobny tekst, bez brania pod uwagę wcześniejszego czy późniejszego. Nie ulega jednak wątpliwości, że dopiero lektura wszystkich przedstawia całe spectrum zagadnienia. Teksty uzupełniają się i tłumaczą, dlatego warto sięgać po całą książkę, a nie tylko po jej urywki.
Oczywiście, nastawiając się na czytanie Lewisa należy brać pod uwagę to, jak bardzo wymagająca będzie to czynność. Autor bez reszty angażuje nasz umysł: prowokuje do refleksji, dyskusji, polemiki. Mimo że jego teksty są stosunkowo krótkie, obfitują w szereg zawiłych sformułowań, które często mogą zostać zrozumiane w pełni dopiero po kilkukrotnej lekturze. Nie warto się jednak poddawać! Autor jak nikt inny potrafi w niewielu słowach zawrzeć najważniejsze sensy, nic nie tracąc na bogactwie słownictwa czy konstrukcji. Jego wypowiedzi są niezwykle błyskotliwe, a każde zdanie odpowiednio i w pełni uzasadnione. Nie ma w książce tej słów nieprzemyślanych, dlatego tak ważna jest lektura uważna, bez roztargnienia, z należytym skupieniem, zapewniającym wydobycie z niej tego, co najważniejsze. Autor podejmując kwestię postępującej dehumanizacji, zwraca się w stronę spuścizny kulturowej. To w niej poszukuje definicji człowieczeństwa, którą dziś próbujemy nagiąć do własnych potrzeb.
Polecam ? jak każdy tekst Lewisa. Nie ma w nim miejsca na sprawy niepotrzebne, autor w sposób niezwykle lapidarny ujmuje w słowa, to co najistotniejsze.
Jeśli przejmują Was losy współczesnego człowieka, gwarantuję, że warto zmierzyć się z tym zbiorem esejów.
