Droga

<<&#8211;...Jest dobrze?>> <<&#8211;Dobrze>> Taką częstą wymianą myśli zaczarowują otaczającą rzeczywistość ojciec i syn &#8211; bohaterowie powieści Cormaca McCarthy`ego DROGA. A rzeczywistość dookoła nich nie jest dobra. W spopielonym po kataklizmie świecie nie ma ptaków, ryb i zwierząt. Widma roślin jeszcze są obecne &#8211; zasuszone kikuty &#8222;rosną&#8221; jak zeszłoroczna trawa odsłonięta przez stopiony śnieg; &#8222;rosną&#8221; też lasy spalonych pni. Promienie słońca z trudem przebijają się przez powłokę unoszącego się pyłu, zimne światło nie ma mocy by ogrzać zimny, spopielony świat, a światło Księżyca już nie panuje nad nocą. Ocalali ludzie zamienili się w wędrowne szczury żyjące z zawekowanych resztek starego świata; przypominają padlinożerne hieny. Inni zamienili się w wilki. A jedyną zwierzyną, na jaką mogą jeszcze polować, są inni ludzie. Opowiadania dające się przewidzieć są kiepskimi opowiadaniami &#8211; tak do tej pory myślałem. Ta książka temu przeczy. Bo to opowiadanie nie tylko daje się przewidzieć &#8211; wiemy, że w ich wędrówce nic się nie zmieni, nie dojdą do celu: bo cel nie istnieje. Nie interesuje nas to, że akcja w zasadzie nie rozwija się (idą... idą... czasem kogoś spotykają... idą&#8230;) Najbardziej interesujące jest to, co istnieje między ojcem i synem. Nie opis wędrówki, a to, co wędrówka opisuje. Ich wzajemna relacja jest niezwykła: ojciec opiekuje się synem i chroni jego życie; syn swoją niezwykłą instynktowną dobrocią troszczy się, by nie stali się &#8222;wilkami&#8221;. Co jakiś czas upewnia się: &#8222;ale my jesteśmy dobrzy, prawda?&#8221;. Syn żyje dzięki ojcu, ojciec nie miałby po co żyć bez syna. Fascynuje nas to uczucie, które sprawia, że ciągle żyją; uczucie, dla którego ojciec beznadziejnie pragnie zapewnić synowi skrawki dzieciństwa, ocalić jeszcze przez chwilę dziecięcą niewinność. Fascynuje uczucie, dla którego ojciec nie jest w stanie zagłuszyć bólu, gdy w synu budzi się świadomość tego, że właściwie nie ma nadziei. Wzrusza uczucie, dla którego syn stara się ukryć niemożliwe do ukrycia rozczarowanie widokiem morza, żeby nie sprawić ojcu przykrości. Wzrusza, gdy dziecko pociesza ojca, który nie jest w stanie odmienić świata: &#8222;nie szkodzi, tato&#8221;. Skusiłem się na kupno tej książki żeby sprawdzić, czy warto sugerować się odznaczeniem Pulitzera. Warto! Już teraz wiem, że to będzie jedna z najlepszych książek przeczytanych przeze mnie w tym roku.

Jest to ciężka w odbiorze pozycja mimo, że jest napisana wysublimowanym tekstem. Opisana jest podróż ojca i syna przez tereny zniszczone kataklizmem bądź wojną stomową. Wszystko jest zniszczone i pokryte szarym pyłem. Rozpad społeczństwa powoduje, że ludzie polują na siebie przeważnie w celu konsumpcji. Na spalonej ziemi nic nie urośnie, zwierzęta wyginęły tylko niedobitki ludzkości jakoś wegetują. Wędrówka ku cieplejszemu miejscu odsłania naszym bohaterom potwoności świata. Książkę i tak warto przeczytać. Można potraktować ją jako przestrogę dla naszego polaryzującego się świata. Ale bądźmy optymistami.

"Droga" Cormaca McCarthyego to opowieść o wędrówce ojca i syna przez spustoszone, spalone, splądrowane i złupione ziemie Ameryki. Mężczyzna i chłopiec podążają na południe, gdyż tu, gdzie rozpoczynamy śledzić ich losy, nie przetrwaliby kolejnej zimy. Ich celem jest dotarcie do wybrzeża, aby tam odnaleźć... no właśnie co? Tak naprawdę sami tego nie wiedzą. Żywią jednak głęboką nadzieję, że u kresu ich drogi być może odmieni się ich los. Bez żadnej gwarancji na powodzenie swej misji dzień po dniu przemierzają kolejne kilometry po drodze przyglądając się temu, co pozostało po świecie sprzed kataklizmu. A widok nie jest zbyt optymistyczny - sczerniałe, spalone sztachety drzew, zgliszcza domostw niegdyś tętniących życiem zamieszkujących je ludzi, wszechobecny brud, kurz i wiecznie opadający na ziemię popiół z zasnutego szarymi chmurami nieba. Mężczyzna nie pamięta już, kiedy ostatni raz widział, by było ono błękitne. Jego syn nigdy nie doświadczył tego widoku, gdyż przyszedł na świat w czasie, kiedy rozpoczął się koniec. Nie ma ptaków, ani zwierząt. Zewsząd otacza ich przytłaczająca, wręcz bolesna cisza. Wszędzie natrafić można na spalone bądź wysuszone ciała niegdysiejszych władców Ziemi. Teraz pozostały po nich jedynie zimne, kruche kości, które z czasem rozsypią się w pył... Dzień po dniu muszą szukać jedzenia w opuszczonych ludzkich siedliskach, za każdym razem głęboko się modląc, by udało im się odnaleźć choć trochę, co pozwoliłoby im przetrwać i nabrać sił. Bywa, że im się powodzi, ale zdarza się, że przez długi czas cierpią głód. Cormac McCarthy opowiada o wszystkim w sposób bardzo sugestywny, obrazowy i szczegółowy, przedstawiając czytelnikowi brutalną rzeczywistość otaczającą jego bohaterów. Język, jakim posługuje się autor, jest wyszukany, piękny, często wręcz poetycki. McCarthy daje nam możliwość przeniknięcia do ludzkiej psychiki, zgłębienia emocji targających bohaterami. Podczas lektury doskonale odczuwamy strach ojca o życie jego dziecka, obawę o to, co czeka ich na drodze, ale również głęboką miłość. Targają nim wewnętrzne rozterki dotyczące tego, czy nie lepiej byłoby zakończyć życie jego synka, tu i teraz, zanim przyjdzie mu umrzeć w nieludzki, odrażający sposób. Bowiem nie tylko głód im zagraża, ale równie niebezpieczni są ludzie, którym udało się przeżyć i teraz czają się w swych kryjówkach wypatrując i atakując samotnych wędrowców. Przez cały czas muszą zachowywać czujność, stale oglądając się za siebie i bacznie przyglądając się temu, co przed nimi. Poza tym świadomy jest tego, że jego własne zdrowie jest mocno nadwątlone i że prawdopodobnie jego życie zbliża się ku końcowi. Co w takiej chwili powinien zrobić kochający ojciec? Zakończyć to marne życie, które wiodą, czy brnąć dalej do przodu w poszukiwaniu czegoś, czego być może w ogóle nie znajdą? Syn kocha go ponad wszelką wątpliwość, pokłada w nim wiarę i nadzieję, stanowi dla niego największy skarb w tym okrutnym świecie. Zatem co powinien uczynić? Co będzie dla nich najlepsze?

"Wyszedł na szary dzień, stanął i przez ułamek sekundy zobaczył absolutną prawdę o świecie. Zimne nieprzejednanie krążące po ziemi pozbawionej jutra. Nieubłagana ciemność. Spuszczone ze smyczy ślepe psy słońca. Miażdżąca czarna pustka wszechświata. I gdzieś tam dwa zaszczute zwierzątka dygocące jak lisy w kryjówce. Czas dany na kredyt i świat na kredyt, i oczy na kredyt, by go nimi opłakiwać." (s. 123)

Powieść McCarthyego zaliczana jest do literatury drogi, przygodowej oraz horroru. Stanowi przerażającą wizję przyszłości, która może nadejść wówczas, gdy się tego najmniej spodziewamy. Przeszłość nie istnieje. Przyszłość jest niepewna. Jutra może w ogóle nie być... To opowieść o sile przetrwania, głębokiej miłości, bezgranicznym poświęceniu. Książka przez wiele tygodni utrzymywała się na liście bestsellerów "New York Timesa". W 2006 roku została przyjęta do Klubu Książki Oprah Winfrey, a rok później otrzymała Nagrodę Pulitzera oraz najstarszą angielską nagrodę literacką "James Tait Black Memorial Prize". W 2009 roku na ekrany kin weszła ekranizacja tej historii. Wyreżyserował ją John Hillcoat, a w rolach głównych zagrali Viggo Mortensen (ojciec) oraz Kodi Smit-McPhee (chłopiec). Widziałam film i mogę Was zapewnić, że jest równie przejmujący jak jego pierwowzór. Jednakże zanim zdecydujecie się go obejrzeć, sięgnijcie wpierw po książkę. Gorąco polecam. Takich historii, jak ta opisana w "Drodze" McCarthyego, się nie zapomina.

Moja ocena: 6/6

Są takie książki które nie tylko warto, ale wręcz trzeba przeczytać, bo pominięcie ich stanowi niezapełnianą niczym innym lukę w podróżny przez świat literatury. To własne można śmiało powiedzieć o nagrodzonej Pulitzerem oraz najstarszą angielską nagrodą w dziedzinie fikcji The Tait Black Memorial Prize książce Cormaca McCarthy`ego "Droga". Po gruzach naszej zniszczonej kataklizmem cywilizacji podróżują wspólnie ojciec i syn w drodze donikąd. Niesamowicie wciągająca powieść napisana pięknym językiem. Szczerze polecam