Być lekarzem, być pacjentem

że nikt ta­kie­go pod­ręcz­ni­ka do­tych­czas nie na­pi­sał. Prze­cież ten pod­ręcz­nik po­wi­nie­nem do­stać wła­śnie czter­dzie­ści lat temu. Z pew­no­ścią był­bym lep­szym le­ka­rzem. I uczu­cie ulgi, ka­thar­sis. Woj­ciech Eichel­ber­ger z Ire­ną Sta­ni­sław­ską opi­su­ją wspo­mnia­ne dwa świa­ty - ze zro­zu­mie­niem, em­pa­tią i de­li­kat­no­ścią. Jest w tej książ­ce mą­drość i sza­cu­nek. Jest ta książ­ka swo­istym me­men­to, za­chę­tą do za­sta­no­wie­nia, re­flek­sji. Dla mnie jest też bar­dzo oso­bi­sta, bo wiem, że wszyst­ko, co opi­sa­li, jest we mnie go­to­we. Po­le­cam tę książ­kę rek­to­rom i dzie­ka­nom wszyst­kich uczel­ni me­dycz­nych. Od tej książ­ki, od tego pod­ręcz­ni­ka po­win­ni­śmy za­czy­nać swą przy­go­dę z me­dy­cy­ną. prof. dr hab. n. med. Ce­za­ry Szczy­lik Kie­row­nik Kli­ni­ki On­ko­lo­gii Woj­sko­we­go In­sty­tu­tu Me­dycz­ne­go 1. LĘK, BÓL, CIERPIENIE Ire­na A. Sta­ni­sław­ska: Wi­zy­cie w ga­bi­ne­cie le­kar­skim za­wsze to­wa­rzy­szy lęk. Zwłasz­cza wte­dy, gdy - jako pa­cjen­ci - cze­ka­my na dia­gno­zę. Woj­ciech Eil­chel­ber­ger: Nie za­wsze go so­bie uświa­da­mia­my. Na­to­miast le­karz po­wi­nien pa­mię­tać, że pa­cjent za­wsze przy­cho­dzi z lę­kiem, że wi­zy­ta u le­ka­rza naj­czę­ściej nie jest przy­jem­no­ścią. Pa­cjent się boi, po­nie­waż nie wie, co mu do­le­ga, i może usły­szeć groź­ną dia­gno­zę: cu­krzy­ca, AIDS, rak, pta­sia gry­pa. Li­sta ta­kich dia­gnoz-wy­ro­ków jest dłu­ga. Dla wie­lu lu­dzi spo­tka­nie z le­ka­rzem jest trud­niej­sze niż z pro­ku­ra­to­rem. Tym bar­dziej że więk­szość idzie do le­ka­rza do­pie­ro w mo­men­cie, kie­dy są po­waż­nie cho­rzy. Nie­wie­lu robi so­bie raz na rok po­rząd­ny prze­gląd. Ła­twiej nam tak dbać o sa­mo­chód. Prze­glą­du nie ro­bi­my ze stra­chu, po­nie­waż do­pó­ki nie wie­my, że coś nam do­le­ga, mo­że­my się uwa­żać za zdro­wych. To praw­da. Wie­lu z nas woli nie znać praw­dy i swo­bod­nie bu­do­wać ilu­zję na te­mat swo­je­go do­bre­go zdro­wia. Wy­pie­ra­my świa­do­mość, że coś jest nie w po­rząd­ku i do ostat­niej chwi­li igno­ru­je­my alar­mu­ją­ce sy­gna­ły cia­ła. To po­sta­wa po­wszech­na - szcze­gól­nie wśród męż­czyzn. A im więk­sze za­nie­dba­nia, tym więk­szy lęk przed dia­gno­zą. Kie­dy pierw­szy prze­gląd sa­mo­cho­du ro­bi­my po kil­ku la­tach eks­plo­ata­cji, to bo­imy się, że trze­ba bę­dzie wy­mie­nić w nim po­ło­wę czę­ści. Mój lęk wią­że się nie tyl­ko z dia­gno­zą, ale rów­nież z tym, że nie wiem, na ja­kie­go le­ka­rza tra­fię, jaki czło­wiek bę­dzie sie­dział po dru­giej stro­nie biur­ka. I wy­da­je mi się, że nie jest to tyl­ko mój pro­blem. Nie­ste­ty to lo­te­ria. Bo tak nie­for­tun­nie jest zor­ga­ni­zo­wa­na pod­sta­wo­wa opie­ka me­dycz­na. Bar­dzo nie­wie­le osób ma taki luk­sus, by przez lata cho­dzić do tego sa­me­go, ro­dzin­ne­go le­ka­rza, któ­ry zna ich hi­sto­rię, przed któ­rym się nie wsty­dzą i któ­re­mu ufa­ją. Czy le­ka­rze mają świa­do­mość, że pa­cjen­ci się ich boją? My­ślę, że mają, bo prze­cież sami by­wa­ją pa­cjen­ta­mi. Ale chy­ba nie zda­ją so­bie do koń­ca spra­wy z głę­bo­ko­ści i siły tego lęku. To spra­wia, że mogą za­cho­wy­wać się nie dość em­pa­tycz­nie lub na­wet ule­gać po­ku­sie wy­ko­rzy­sty­wa­nia swo­jej emo­cjo­nal­nej prze­wa­gi i wła­dzy nad pa­cjen­tem w spo­sób dla nie­go upo­ka­rza­ją­cy. Do cie­bie pew­nie też przy­cho­dzą pa­cjen­ci, któ­rzy się boją? Ale to inny ro­dzaj lęku. Psy­cho­te­ra­pia zaj­mu­je się ner­wi­ca­mi i za­bu­rze­nia­mi oso­bo­wo­ści. Tu ni­ko­mu nie gro­zi dru­zgo­cą­ca dia­gno­za. Jak roz­po­znać za­lęk­nio­nych pa­cjen­tów? Le­karz może z góry za­ło­żyć, że boją się wszy­scy, któ­rzy do nie­go przy­cho­dzą - zwłasz­cza je­śli daw­no nie ro­bi­li ba­dań kon­tro­l­nych lub za­uwa­ży­li ja­kieś nie­po­ko­ją­ce ob­ja­wy. I co le­karz po­wi­nien wte­dy zro­bić? Wziąć to pod uwa­gę i two­rzyć bez­piecz­ny, ure­al­nio­ny, part­ner­ski kli­mat - spoj­rze­niem, to­nem gło­su, ge­stem, ję­zy­kiem cia­ła. By wo­bec prze­stra­szo­ne­go pa­cjen­ta tra­fić we wła­ści­wy, czy­sty ton, wy­brać dro­gę środ­ka po­mię­dzy roz­piesz­cza­niem, czy­li trak­to­wa­niem jak dziec­ko, a do­mi­no­wa­niem, czy­li stra­sze­niem. My­ślę, że pa­cjen­tom po­win­no się współ­czuć.